Ερμούπολη Σύρου, 1823–1940,

Ερμούπολη Σύρου, 1823 – 1940,

Μια πρώιμη βιομηχανική πόλη του Αιγαίου,

Βιομηχανίες και βιομήχανοι

Κείμενο, φωτογραφίες Χρήστου Θανόπουλου

Στις αρχές του Δεκεμβρίου 2024 κυκλοφόρησε το πολυαναμενόμενο δίτομο έργο της Ομότιμης Καθηγήτριας Ιστορίας κ. Χριστίνας Αγριαντώνη, Ερμούπολη Σύρου, 1823–1940, Μια πρώιμη βιομηχανική πόλη του Αιγαίου (τόμος Αʹ) και Βιομηχανίες και βιομήχανοι (τόμος Βʹ). Το βιβλίο είναι έκδοση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Ε.Ι.Ε.), Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών.

Η κ. Χριστίνα Αγριαντώνη σπούδασε αρχιτεκτονική στο Ε.Μ.Π. (Αθήνα) και ιστορία στο Παρίσι, όπου ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή της, με θέμα την εκβιομηχάνιση της Ελλάδος (Paris X-Nanterre). Ασχολείται με τη νεότερη ελληνική ιστορία, με έμφαση στη βιομηχανική και οικονομική ιστορία. Εργάζεται στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. Έχει διδάξει σε μεταπτυχιακούς κύκλους σπουδών, στο Ε.Ι.Ε., στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Universite de Provence, στη Γαλλία. Το δημοσιευμένο έργο της αφορά τα πεδία της οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας, της Ιστορίας των Επιχειρήσεων, της Ιστορίας των Πόλεων και της Βιομηχανικής Αρχαιολογίας. Είναι μέλος διεθνών επιστημονικών εταιρειών και ερευνητικών δικτύων.

Σε πάνω από χίλιες σελίδες περιγράφονται οι συνθήκες που μετέτρεψαν το πρώτο, με διεθνή προσανατολισμό, εμπορο-ναυτιλιακό κέντρο της ανατολικής Μεσογείου, την Ερμούπολη του 19^ου αιώνα, σε μια μικρή βιομηχανική πόλη, με πληθώρα εργοστασίων και βιοτεχνιών, βυρσοδεψεία, κλωστήρια – υφαντουργεία, μηχανουργεία–σιδηρουργεία, λευκοσιδηρουργείο, λουκουμοποιεία, αλευροβιομηχανίες, μακαρονοποιείο, σαπωνοποιΐες, πιλοποιείο, χρωματουργείο, σκαγιοποιείο, φινιστήρια, τυποβαφική, μεταξουργία, κ.α.

Το εμπόριο προώθησε τις λιμενικές υπηρεσίες (αποθήκες, τελωνείο), ευνόησε τη ναυτιλιακή ανάπτυξη (Ταρσανάς, Νεώριο) και τελικά οδήγησε στη βιομηχανική ανάπτυξη. Στον πρώτο τόμο αναφέρονται οι ιστορικές συνθήκες, εξωγενείς παράγοντες, συγκυρίες, κοινωνικοί παράγοντες, παλιές και νέες τεχνολογίες, που οδήγησαν στη βιομηχανική μετεξέλιξη της Ερμούπολης, ενώ στο δεύτερο τόμο περιγράφονται αναλυτικά το ιστορικό κάθε βιομηχανικής επιχείρησης (εκατό συνολικά), καθώς επίσης και σύντομα βιογραφικά των βιομηχάνων. Το έργο προσφέρει κλειδιά για την κατανόηση της ιστορίας της ελληνικής εκβιομηχάνισης.

Το έργο, προϊόν μακρόχρονης έρευνας, περιλαμβάνει έναν απίστευτο όγκο πληροφοριών και στοιχείων για τις συριανές βιομηχανίες, βασισμένο στα συμβολαιογραφικά αρχεία, τον τύπο της εποχής, τα αρχεία των εργοστασίων, την κτιριακή υποδομή και μηχανολογικό εξοπλισμό των εργοστασίων, κ.α. Όπως μας δήλωσε η κ. Αγριαντώνη, πρόκειται για τεράστιο όγκο δουλειάς, ένα «έργο ζωής». Η συλλογή των πληροφοριών ξεκίνησε από τη συγγραφέα, γύρω στο 1985, ταυτόχρονα με τις ενέργειες, σε συνεργασία με τον δήμο Ερμούπολης, για ίδρυση του Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού-Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης και συγγραφής μαζί με την Αγγελική Φενερλή του βιβλίου «Σύρος, Ερμούπολη, Ιστορικό Οδοιπορικό», για την Ερμούπολη κυρίως, την Άνω Σύρο και τα χωριά της Σύρου (ΔΕΑΕ, Εκδόσεις ΟΛΚΟΣ, 1999, 2000). Ο διορισμός της κ. Αγριαντώνη στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για 12 χρόνια, έστρεψε την προσοχή της στα νέα της καθήκοντα. Μετά τη συνταξιοδότηση της το 2014, άρχισε πάλι να δουλεύει εντατικά πάνω στο έργο, έπρεπε όμως να περάσουν άλλα δέκα χρόνια, μέχρι την ολοκλήρωση του έργου και το ξεπέρασμα όλων των διαδικαστικών δυσκολιών.

Χορηγοί του βιβλίου ήταν η Τράπεζα της Ελλάδος και το Κληροδότημα Δημητρίου και Λιλίκας Μωραΐτη.

Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025, από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών) στην Αίθουσα της Τράπεζας Ελλάδος (λόγω επισκευών – ανακαίνισης του κτηρίου του Ε.Ι.Ε.). Ο Σύνδεσμος Συριανών θα παρουσιάσει επίσης σύντομα το βιβλίο, στη Στέγη του Συνδέσμου Συριανών.

Θερμά συγχαρητήρια στην Ομότιμη Καθηγήτρια κ. Χριστίνα Αγριαντώνη. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο, που δεν πρέπει να λείπει από καμιά βιβλιοθήκη.

Ευχόμαστε με όλη μας την καρδιά, να είναι το βιβλίο καλοτάξιδο και να τύχει της αναγνώρισης που του αξίζει!