Οδοιπορικό στην Αγάπη..

Η ΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΣΤΗ ΣΥΡΟ

Κείμενα και Φωτογραφίες από τον Κοσμήτορα του Συνδέσμου

Χρήστο Θανόπουλο

Κατασκευή και Ενημέρωση Σελίδας από τον Κώστα Ν. Παπαπολίζο

============

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το παρόν αφιέρωμα αποτελεί φόρο τιμής στα νοσοκομεία, φιλανθρωπικά ιδρύματα, κληροδοτήματα και ευεργέτες, οι οποίοι ευεργέτησαν και ευεργετούν τη Σύρο, από το 19ο αιώνα έως σήμερα.

Η εμπορική, ναυτιλιακή και βιομηχανική ανάπτυξη οδήγησε την Ερμούπολη να γίνει το οικονομικό, αλλά και πνευματικό κέντρο του νέου ελληνικού κράτους και να βρίσκεται στην πρωτοπορία σε όλες τις πνευματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ιδέες και φιλανθρωπικές δράσεις.

Οι πρώτοι πρόσφυγες του 1821–’22 που έφθαναν στην έρημη ακόμη παραλία του λιμανιού της Σύρου, στεγάστηκαν αναγκαστικά σε ξύλινα παραπήγματα, αντιμετωπίζοντας τεράστια προβλήματα φτώχειας, ανέχειας, πείνας, ασθενειών.

Οι ασθενείς από λέπρα, πανώλη (πανούκλα) έπρεπε να απομονωθούν και έτσι αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως άσυλο ένας στάβλος, ο οποίος σιγά-σιγά συμπληρωνόταν με κτίσματα, μετατράπηκε σε μικρό νοσοκομείο και βρισκόταν στην κορυφή του λόφου των Λαζαρέτων (Λαζαρέτα ονομάζονταν τα νοσοκομεία των λεπρών στην Παλαιστίνη, που είχε ιδρύσει το Τάγμα του Αγίου Λαζάρου).

Αργότερα μετατράπηκε σε ορφανοτροφείο και κατόπιν σε πυριτιδαποθήκη. Δεν πρέπει να συγχέεται με το μεταγενέστερο μεγαλοπρεπές συγκρότημα του Λοιμοκαθαρτηρίου (1841), στο οποίο αρχικά έμπαιναν σε καραντίνα όσοι προέρχονταν από χώρες ύποπτες για μολυσματικές ασθένειες. Στα πρώτα υποτυπώδη αναρρωτήρια περιθάλπονταν εκτός από τους ντόπιους ασθενείς και τραυματίες από το ναυτικό κυρίως αγώνα του Πολέμου της Ανεξαρτησίας. Το 1824, με την οικοδόμηση του μητροπολιτικού ναού της Μεταμορφώσεως, άρχισαν να περιθάλπονται ασθενείς στα κελιά του ναού.

Με συνεισφορές των εμπόρων και με την επιβολή πρόσθετου δασμού στα εισαγόμενα εμπορεύματα, άρχισε να χτίζεται το Δημοτικό Νοσοκομείο παραπλεύρως του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1825) και ολοκληρώθηκε το 1826. Ήταν το πρώτο οργανωμένο φιλανθρωπικό ίδρυμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας, σε όλη την Ελλάδα. Διέθετε παθολόγους, χειρουργούς, γιατρούς, φαρμακείο, κ.α. Περιέθαλπε εκτός των άλλων και έκθετα βρέφη. Η περίθαλψη των ορφανών γινόταν αρχικά στο πρώτο μικρό νοσοκομείο των Λαζαρέτων και από το 1855 ιδρύθηκε από τους Αδελφούς Μπαμπαγιώτου το Ορφανοτροφείο Αρρένων (αρχικά Δημοτικό) και μετέπειτα Ισιδώρειο. Πιο πάνω, στη θέση «Μαύρος», ιδρύθηκε το Μπαμπαγιώτειο Ορφανοτροφείο Θηλέων.

Το 1871 συστήθηκε με Β.Δ. το Πτωχοκομείο (Γηροκομείο) της Φιλοπτώχου Εταιρείας Ερμουπόλεως και το 1874 άρχισε να κτίζεται το συγκρότημα. Η Φιλάνθρωπος Επιτροπή Ερμουπόλεως, ίδρυσε το 1908 το Άσυλο Φρενοβλαβών (στο Λοιμοκαθαρτήριο), που έλαβε σημαντική δωρεά από τον Ιωάννη Βαρδάκα (1938), όπως και τα άλλα ιδρύματα, ενώ ο Σύλλογος Υγιεινής εγκατέστησε το Φθισιατρείο, αρχές του 20ου αιώνα, στο Εμπειρίκειο «Αυροφίλητο». Ιδρύθηκε επίσης το εκκλησιαστικό ορφανοτροφείο (απόρων κοριτσιών), στη Μονή της Αγίας Βαρβάρας (Κίνι). Η Σχολή Απόρων παίδων Ερμουπόλεως ιδρύθηκε το 1874 και μετά τη δωρεά Ιωάννη Βαρδάκα ονομάστηκε Βαρδάκειος. Ήταν νυκτερινή σχολή για τα εργαζόμενα την ημέρα φτωχά παιδιά. Το Κοινωφελές Ίδρυμα Σ. και Ε. Βαφειαδάκη φρόντιζε για τις θερινές κατασκηνώσεις των απόρων παιδιών και χορηγούσε βοηθήματα σε άπορα παιδιά και μητέρες. Το Γαλλικό Νοσοκομείο της Άνω Σύρου λειτουργούσε από  το 1887 έως το 1952, συνέχισε τη λειτουργία του ως Γηροκομείο της Καθολικής Εκκλησίας και κατόπιν μεταφέρθηκε στο Ησυχαστήριο «Παναγία της Ελπίδος» στην Ερμούπολη. Το Κληροδότημα Σταματίου Κ. Πρώϊου συστάθηκε το 1887 για την προικοδότηση απόρων κοριτσιών, όπως και το Κληροδότημα Άννης Κουτσοδόντη (1929). Ο Φιλανθρωπικός Σύνδεσμος «Η Αλληλοβοήθεια» ιδρύθηκε το 1894, για τη μόρφωση, περίθαλψη, αρωγή εργατών. Η διαθήκη του ευεργέτη Στέφανου Ρήγα, που πέθανε στα τέλη του 19ου αιώνα, προέβλεπε την ίδρυση της Ρηγείου Επαγγελματικής Τεχνικής Σχολής, που όμως δεν ευοδώθηκε λόγω του πολέμου (1940). Το 1959 έγιναν τα εγκαίνια του Βαρδάκειου και Πρώϊου Γενικού Νοσοκομείου Σύρου, ύστερα από τις γενναίες δωρεές των Σταματίου Κ. Πρώϊου και Ιωάννη Κ. Βαρδάκα. Η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Ενορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου από το 1954 αναπτύσσει σημαντικό κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Παλαιότερα υπήρχαν η Περίθαλψη του Παιδός (συγχωνεύτηκε με το ΠΙΚΠΑ) και η Μέριμνα του Φυματικού. Είχε ιδρυθεί το 1902 το Κληροδότημα του ζεύγους Τριανταφύλλου που έκανε προικοδοτήσεις όπως και η Χιακή Αδελφότης Σύρου. Πλήθος ευεργετών δώρισαν ακίνητά τους στο Δήμο ή σε άλλους φορείς (Αντώνιος Τσιροπίνας, Σταμάτιος Βαφειαδάκης, Ευάγγελος Πετρίτζης, Αριστοτέλης Λαδόπουλος, κ.α.). Η παλαιά ανδρική μονή του Αγ. Ιωάννη Ταλάντων μετατράπηκε σε γηροκομείο επί μητροπολίτου Δωρόθεου Στέκα το 1981.

Υπάρχουν κληροδοτήματα που χορηγούν υποτροφίες σε σπουδαστές (Κοσμά, Δρίτσα, Αρτέμη, κ.α.). Το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα «Η Αδελφότης Κασίων» των Αδελφών Νικολάου και Μηνά Β. Ρεθύμνη, από το 1978 παρέχει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υποτροφίες, κ.α. Μεγάλοι δωρητές και ευεργέτες  συνεχίζουν το φιλανθρωπικό ή πολιτιστικό έργο τους, όπως ο μέγας ευεργέτης της Ελλάδος Αθανάσιος Ι. Μαρτίνος, το ζεύγος  Βάτη, το Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός, το ζεύγος Μωραΐτη, κ.α. Αξιόλογη δράση αναπτύσσει από το 1996, η βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών Στέγη Κοινωνικής Υποστήριξης Ανηλίκων και Εφήβων, συνδράμοντας φτωχά και παραμελημένα παιδιά. Επίσης πολλοί σύλλογοι-φιλανθρωπικά σωματεία δραστηριοποιούνται στο νησί μας, όπως ο Σύλλογος Φίλων Νοσοκομείου Σύρου «Πρόσβαση», Σύλλογος Παροχής Φροντίδας και Κατ΄οίκον Νοσηλείας Σύρου, Σύλλογος Εθελοντικής Αιμοδοσίας Σύρου, Σύλλογος Νεφροπαθών Σύρου, Σύλλογος Καρκινοπαθών και Φίλων Κυκλάδων, ΚΑΡΙΤΑΣ, κ.α. Ο Σύνδεσμος Συριανών, ως πολιτιστικό, πατριωτικό και φιλανθρωπικό σωματείο, δίνει ένα σημαντικό  ποσόν το Πάσχα, για τη στήριξη 50 έως 60 φτωχών οικογενειών, καθώς και οικονομική ενίσχυση της Φιλοπτώχου Εταιρείας Ερμουπόλεως, της Κατ’ οίκον Νοσηλείας Σύρου και της Στέγης Ανηλίκων και Εφήβων, με την ευγενική υποστήριξη των μελών του, ευεργετών και χορηγών (Αθανασίου Μαρτίνου, Ευάγγελου Ρούσσου, Ζαφειρίας Λαυρεντιάδου, Άγγελου, Γιώργου και Κώστα  Γαβιώτη, Νίκου Κεχαγιά, Σταύρου Κοή, Πέτρου Μαραγκού, Ίριδος Ξαναλάτου, SELECT MARITIME CORPORATION, PLAZA CAFE, Νικήτα Ψυχάλη). Τους ευχαριστούμε όλους θερμά από τα βάθη της καρδιάς μας.

Στην Ερμούπολη υπάρχουν τα ακίνητα 18 κληροδοτημάτων, σε νεοκλασικά διατηρητέα κτίρια, κάποια δυστυχώς ερειπωμένα. Τα κληροδοτήματα (φιλανθρωπικά-μη κερδοσκοπικά σωματεία, ΝΠΙΔ) αντιμετωπίζουν υψηλή φορολόγηση (ΕΝΦΙΑ) και έλλειψη εσόδων λόγω απαξίωσης της ακίνητης περιουσίας τους. Έχασαν μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου τους στη χρηματιστηριακή κρίση του 1999 και στην οικονομική κρίση του 2009. Τα Δ.Σ. που διαχειρίζονται τα κληροδοτήματα στερούνται ευελιξίας. Ο Σταύρος Βαφίας συγκέντρωσε παλιά καταστατικά κληροδοτημάτων και τα παρέδωσε στο Τμήμα ΓΑΚ Σύρου. Ο Γιάννης Δεκαβάλας και άλλοι, προσπάθησαν να βάλουν τάξη στα κληροδοτήματα, αλλά οι προσπάθειες δεν ευδοκίμησαν. Παρατηρήσεις είχε κάνει η κ. Ζερβάκη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ν. Αιγαίου. Η κ. Μαρία Μαυρίκου, Διευθύντρια της Υπηρεσίας Δημοσίου Ελέγχου Ν. Κυκλάδων έκανε προτάσεις το 2019 για: βελτίωση του πλαισίου διαχείρισης των κληροδοτημάτων, μείωση της φορολογίας, εξέταση κατά προτεραιότητα των ακινήτων προς αποκατάσταση-ιδιοκτησίας κληροδοτημάτων-από το Υπουργείο Πολιτισμού, συνεργασία Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Δήμου, τροποποίηση του νομικού πλαισίου των κληροδοτημάτων (4182/2013), που υπάγονται στις Διευθύνσεις Κοινωφελών Περιουσιών του Υπουργείου Οικονομικών.

Βιβλιογραφία

―«Ερμούπολη – Σύρος, Ιστορικό Οδοιπορικό», Χ. Αγριαντώνη, Α. Φενερλή, ΔΕΑΕ, εκδόσεις ΟΛΚΟΣ, Αθήνα 1999

―«Ερμούπολη», Ι. Τραυλού, Α. Κόκκου, Έκδοση Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1980

―«Τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα Σύρου και η προσφορά της οικογενείας Βαρδάκα», Ομιλία Σταύρου Βαφία στο Ροταριανό Όμιλο Σύρου, 11 Οκτωβρίου 1996

-«Το Πανόραμα της Σύρου», Κωνσταντίνος Γ. Γερασιμίδης, Σύρος 1933 

 

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΥΡΟΥ

Το 1825 η τάξη των εμπόρων χρηματοδοτεί την ίδρυση δημοσίων κτιρίων, με πρώτο και καλύτερο το πρώτο Νοσοκομείο της Σύρου και της Ελλάδος, το οποίο αντικατέστησε τα προϋπάρχοντα υποτυπώδη αναρρωτήρια, για την περίθαλψη ασθενών, τραυματιών του Αγώνα Ανεξαρτησίας, πληρωμάτων πλοίων, Ευρωπαίων εξορίστων. Κτίστηκε δίπλα στον Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου.

Μεγάλοι ευεργέτες ήταν ο Ρόδιος Γεώργιος Μηλιώνης  και ο Ψαριανός Θεόδωρος Χατζή Δημητρίου. Άλλοι εύποροι έκαναν δωρεές, ενώ η συντήρηση του Νοσοκομείου εξασφαλίστηκε από πρόσθετο φόρο στα εμπορεύματα και στους ταρσανάδες. Το 1837 μετατράπηκε στο Δημοτικό Νοσοκομείο «Ελπίς».

Η μεγάλη ορθογώνια αυλή, με βοτσαλωτό δάπεδο, δωρεά  Π. Λασκαρίδη (1861), περιλάμβανε δένδρα και πηγάδι. Το 1850 προστέθηκε μια δεύτερη πτέρυγα με μικρότερη τριγωνική αυλή. Όμορφες τοξοστοιχίες με στοές και τα δωμάτια των ασθενών περιβάλαν τις δυο αυλές. Το κτίριο διώροφο στην πρόσοψη και με έναν όροφο πίσω στο βραχώδες ξερό έδαφος, Οι ασθενείς ήταν 60-106 και η νοσηλεία υψηλού επιπέδου.

Σημαντικοί γιατροί προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο Δημοτικό Νοσοκομείο, όπως οι: Μιχαήλ Ναύτης, Γλαράκης Γεώργιος, κ.α. Το 1862 έγινε επισκευή του κτιρίου από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Sampó. Μέχρι το 1885 τα έξοδα λειτουργίας καλύπτονταν από τον Δήμο Ερμούπολης.

Μετά τη μεταστέγαση του νοσοκομείου στο νέο Γενικό Νοσοκομείο το 1958, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως Παιδικός Σταθμός και Γυμνάσιο Θηλέων. Το 1968 το κτίριο μετατράπηκε στο Δημοτικό Ξενοδοχείο «Ευρώπη», επί δημαρχίας Σταύρου Ι. Βαφία, διατηρώντας την αρχική αρχιτεκτονική του. Το 1992 εγκαταστάθηκε το Καζίνο Αιγαίου, αφού προηγουμένως καταργήθηκε η κεντρική αυλή, κόπηκαν τα δένδρα, αλλά διατηρήθηκε το βοτσαλωτό δάπεδο, κάτω από υπερυψωμένη κατασκευή.

 

ΛΟΙΜΟΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ

Προ του 1825 λειτουργούσε η «Σανιτά», (υγειονομείο – τελωνείο) στο Νησάκι του Αγ. Νικολάου, πριν ενωθεί με τη στεριά. Επίσης, «Σανιτά» ονομαζόταν και ο χώρος της πλατείας Κανάρη, μπροστά από το σημερινό ξενοδοχείο «Ερμής». Το πρώτο λοιμοκαθαρτήριο του Λ.Ζαβού (1827), στη θέση του σημερινού Νεωρίου, δεν κάλυπτε τις ανάγκες του λιμανιού. Τα σχέδια για το νέο Λοιμοκαθαρτήριο – Λαζαρέτο έκανε  ο Ερλάχερ (1834). Τελικά χτίστηκε (1839–1841), με σχέδια του Βαυαρού μηχανικού Βάϊλερ και επιστασία του Λ. Ζαβού, στον όρμο Πηδάλι, απέναντι από το λιμάνι. Άνοιξε τις πύλες του το 1840. Το συγκρότημα αποτελείται από μακριά μονώροφη πτέρυγα, με διώροφους πύργους στις άκρες και διατάσσεται γύρω από κεντρική ορθογώνια αυλή. Υπήρχαν 32 διαμερίσματα για τους ταξιδιώτες, με χωριστή είσοδο στη Β πλευρά. Κάθε διαμέρισμα έχει κουζίνα, αποχωρητήριο, τζάκι. Ταξιδιώτες από Τουρκία, Αίγυπτο, Τεργέστη έμεναν τουλάχιστον 7 ημέρες ή περισσότερες. Άλλα δύο λοιμοκαθαρτήρια λειτουργούσαν συμπληρωματικά στο Γαϊδουρονήσι και τη Δήλο.

Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα εγκαταλείφθηκε η τακτική της καραντίνας και το κτίριο ερήμωσε. Εδώ φυλακίστηκε (1852) και πέθανε ο αγωνιστής, διδάσκαλος του Γένους και ιδρυτής της θεοσέβειας, Θεόφιλος Καΐρης (1784–1853), καταδικασμένος για αθεΐα, σε διετή κάθειρξη. Στο Λοιμοκαθαρτήριο φιλοξενήθηκαν Κρήτες πρόσφυγες, μετά την Κρητική Επανάσταση (1866–1869). Αργότερα, μέρος του έγινε πυριτιδαποθήκη. Το 1886 χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας. Λίγο αργότερα ένα τμήμα του Λοιμοκαθαρτηρίου μετατράπηκε σε φυλακή. Το 1900 ανεγέρθηκε ο Ι. Ν. Αγ. Ελευθερίου). Από το 1908 στέγασε το «Άσυλον Φρενοβλαβών», που ίδρυσε η «Φιλάνθρωπος Επιτροπή Ερμουπόλεως» και λειτούργησε εκεί μέχρι την ολοκλήρωση του Πρωΐου και Βαρδακείου Γενικού Νοσοκομείου Σύρου (1958). Από το 1947 φιλοξενούσε πολιτικούς κρατούμενους, πριν τη μεταγωγή τους στη Γυάρο. Πρόσφυγες από τη Ρουμανία φιλοξενήθηκαν τη δεκαετία του ’50. Το 1961 έκλεισαν οι φυλακές. Το κτίριο λεηλατημένο από τους ανθρώπους και το χρόνο καταρρέει. Οι προτάσεις για τη μετατροπή του σε καζίνο, αρχαιολογικό-ιστορικό ή ναυτικό μουσείο, προσκρούουν στη γραφειοκρατία και το περίπλοκο ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Βιβλιογραφία

-Συριανά Γράμματα, Αφιέρωμα Λοιμοκαθαρτήριο, τεύχος 5, περίοδος Β΄, Ιούνιος 2019

 

ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ-ΠΤΩΧΟΚΟΜΕΙΟ

Η προσπάθεια της «Φιλελεήμονος Εταιρείας» (1865),  δεν οδήγησε στην ίδρυση Πτωχοκομείου. Το 1871 ιδρύθηκε το φιλανθρωπικό σωματείο «Φιλόπτωχος Εταιρεία Ερμουπόλεως» (Φ.Ε.Ε.), από ομάδα ευπόρων Ερμουπολιτών, με σκοπό την περίθαλψη «ηλικιωμένων και ενδεών συμπολιτών», στο Πτωχοκομείο (Γηροκομείο) που ανεγέρθηκε  Οι δωρεές προήλθαν από τον Δήμο Ερμουπόλεως και ευεργέτες: Εμμ. Τσιροπινά, Λεων. Εμπειρίκο, Στ. Πρώϊο, Εμ. Πρασσακάκη, Ανδρ. Συγγρό, , Γεωρ. Βαλέντη, , Δημ. Βαφειαδάκη, Θεμ. Πετροκόκκινο, Παντ. Φουστάνο, κ.α.,  και ιδιαιτέρως τον Νικόλαο Ισιδ. Ανδρουλή, που άφησε την περιουσία του στη Φ.Ε.Ε. (κεντρικά ακίνητα στην Ερμούπολη, την έπαυλη – αγρόκτημα στα Χρούσα, 870 μετοχές    Ε.Τ.Ε. και άλλες διαφόρων τραπεζών). Βάσει της διαθήκης του Ν. Ανδρουλή, στο άμισθο 15μελές Δ.Σ. συμμετέχει ο Δήμαρχος Ερμουπόλεως, ο Πρόεδρος των Πρωτοδικών και ο Διευθυντής του υποκαταστήματος Σύρου Ε.Τ.Ε., (7 αριστίνδην και 8 αιρετά μέλη). Κεντρικό επίγραμμα της Φ.Ε.Ε. είναι: «Ικέτην γέροντα και πένητα ου παρίδεις».

Η Φ.Ε.Ε. συγκέντρωσε το αναγκαίο ποσόν για την ανέγερση του Πτωχοκομείου, (που θεμελιώθηκε το 1874), με την έκδοση λαχείου και τη σύσταση μετοχικής εταιρείας. Το κτίριο του Πτωχοκομείου βρίσκεται στην οδό Φ. Κουκουλέ, καταλαμβάνει ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο. Γύρω από κεντρική αυλή, με ωραίο κήπο, δεξαμενή – πέργκολα στο κέντρο και τις προτομές των ευεργετών Γεωρ. Βαλέντη (έργο Γ. Βιτάλη) και Γ. Μαϊδή, διατάσσεται περιστύλιο με τοξωτή στοά, με τα δωμάτια των γερόντων σε όλες τις πλευρές, πλην της Δ που υπάρχουν αναρρωτήριο, μαγειρείο, εστιατόριο και στη ΝΑ γωνία υπάρχει ο μικρός ναός του Αγ. Παντελεήμονα (κτίστηκε 1883–1884). Στη Ν πλευρά υπάρχει η κεντρική είσοδος με αέτωμα, η κεντρική κλίμακα ανόδου, γραφεία και βοηθητικοί χώροι.

 Σήμερα φιλοξενούνται 58 ηλικιωμένοι, με προσωπικό 25-27 άτομα, αναλόγως της εποχής. Πρόεδρος του Δ.Σ. είναι ο ιατρός παθολόγος κ. Ευάγγελος Κεραμιώτης, ο οποίος επί 22 χρόνια υπηρέτησε ανιδιοτελώς ως ιατρός του Ιδρύματος. Μέλη της Φ.Ε.Ε. πληρώνουν  ετήσια εισφορά 50 ευρώ. Το Πτωχοκομείο συντηρείται από τα ακίνητα του Κληροδοτήματος Ισιδώρου Ν. Ανδρουλή, κ.α.  και συνδρομές μελών. Η έπαυλη του Ν. Ανδρουλή, σε εκτεταμένο πευκώνα, είχε επισκευαστεί και χρησίμευε ως τόπος θερινής κατασκήνωσης απόρων παιδιών.

Βιβλιογραφία

-Ισχύσαντα καταστατικά της Φιλοπτώχου Εταιρείας Ερμουπόλεως (Γηροκομείου – Πτωχοκομείου), Συσταθείσης εν Ερμουπόλει το έτος 1871, Εν Ερμουπόλει Σύρου, εκ του Τυπογραφείου Φρέρη, 1973

 

ΓΑΛΛΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ-ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ

Η Κοινότητα των Αδελφών του Ελέους του Αγίου Βικεντίου Ντε Πωλ με διεθνή παρουσία και αφιερωμένη στους φτωχούς. Ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1633 και ήρθε στην Ελλάδα το 1841. Τέσσερις αδελφές ήρθαν στην Άνω Σύρο για μικρό διάστημα (1872–1874) και ίδρυσαν το Πτωχοκομείο «Ο Άγιος Παντελεήμων – Άγιος Ρόκκος» της Καθολικής Εκκλησίας, δίπλα στον Ι. Ν. του Αγ. Σεβαστιανού (στην οδό Αγ. Σεβαστιανού 41). Επέστρεψαν στην Ερμούπολη το 1884 και το 1887 στην Άνω Σύρο, όπου με χορηγίες της Καθολικής Επισκοπής και του Γαλλικού Προξενείου, το Πτωχοκομείο επεκτάθηκε και ιδρύθηκε στη θέση του το Γαλλικό Νοσοκομείο, το οποίο λειτούργησε έως το 1952. Κατόπιν μετατράπηκε σε Γηροκομείο έως το 1977. Στην Ερμούπολη το 1884 εγκαταστάθηκαν οι Αδελφές του Ελέους σε παλαιά οικία κοντά στον Αγ. Νικόλαο. Αγόρασαν 3 παλιούς οικίσκους κοντά στον Καθολικό Ιερό Ναό της Ευαγγελίστριας και στη θέση τους το 1900,  οικοδομήθηκε η Ιερά Μονή των Αδελφών του Ελέους (στην οδό Καλομενοπούλου 3)  και λειτούργησε μέχρι το 1974 ως σχολείο, ορφανοτροφείο, οικοτροφείο και φροντιστήριο γαλλικής γλώσσας με την ονομασία «Άγιος Βικέντιος». Μετά τις αναγκαίες εργασίες, στη Μονή  μεταφέρθηκε το Γηροκομείο της Άνω Σύρου και πήρε την ονομασία Ησυχαστήριο «Παναγία της Ελπίδος». Σήμερα οι Αδελφές του Ελέους μαζί με το προσωπικό περιθάλπουν 35 ηλικιωμένους. Μέρος του παλιού Γαλλικού Νοσοκομείου της Άνω Σύρου χρησιμοποιείται εδώ και 22 χρόνια από τον Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Γυναικών Σύρου «Το Καστρί».

Βιβλιογραφία:

-episkopisyrou.gr/i-adelfes-tou-eleous-tou-ag-vikentiou-nte-pol/

 

ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΣΥΡΟΥ,

ΚΑΡΙΤΑΣ ΕΛΛΑΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΕΛΑΣΑΛ

Η ΚΑΡΙΤΑΣ ΕΛΛΑΣ, με πρόεδρο τον πατέρα Αντώνιο Βουτσίνο,  φιλανθρωπικό σωματείο της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα, χορηγεί μηνιαίως τρόφιμα αξίας 60 ευρώ, σε 45 συριανές οικογένειες (παλαιότερα έφταναν τις 120), ενώ σε 10 οικογένειες αποδίδεται η φαρμακευτική δαπάνη και σε κάποιες άλλες οι λογαριασμοί ΔΕΚΟ. Επίσης μπορεί να δοθούν τα αναγκαία χρήματα για να χειρουργηθεί ένα παιδί. Μια φορά την εβδομάδα μοιράζονται ρουχισμός, κρεββάτια, μαγειρικά σκεύη, από αυτά που προσφέρουν οι χριστιανοί. Σπανίως μοιράζονται κηπευτικά που προσφέρουν παραγωγοί από τα θερμοκήπια. Τα εκπαιδευτήρια ΔΕΛΑΣΑΛ, (Παιδικός Σταθμός «Η Φωλιά» (από το 1882), Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο «Ο Άγιος Γεώργιος», «Βαμβακάρειο» Γυμνάσιο, Λύκειο), στο κτίριο των Φρερ (από το 1858) και στο σύγχρονο συγκρότημα, επί της οδού Α. Κάργα 12, συνεχίζουν την μακραίωνη εκπαιδευτική παράδοση των καθολικών μοναχικών ταγμάτων.

 

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ – ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΙΟΝ

Ο Ιωάννης Αντ. Φουστάνος (Σπάρτη 1856 – Αθήνα 1933), διδάκτορας της Ιατρικής, διευθυντής της Παθολογικής Κλινικής του Δημοτικού Νοσοκομείου Σύρου, εκδότης του «Μηνιαίου Περιοδικού ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ και “La Gréce Medicale”, τιμήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και διέμενε στην έπαυλη «Αυροφίλητον» στον λόφο Σκληπί (παραφθορά της λέξεως Ασκληπείον!), στον δρόμο για το Πισκοπιό, μετέπειτα ιδιοκτησία των αδελφών Εμπειρίκου.

Το 1918 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Υγιεινής (ΣΥ) με πρωτοβουλία των Εμμ. Βαρδάκα (δικηγόρου), Ευαγγ. Αρφάνη και Νικ. Βρατσαφάλλη (ιατρών) και άλλων Ερμουπολιτών, με σκοπό την καταπολέμηση της φυματίωσης, της ελονοσίας, κ.α., και πρώτο πρόεδρο τον Εμμ. Τσιροπινά.

Οι αδελφοί Εμπειρίκοι παραχώρησαν την εξοχική έπαυλή «Αυροφίλητο» το 1921, όπου στεγάστηκε το Αντιφυματικό Σανατόριο και Νοσοκομείο του ΣΥ. Αργότερα, με δαπάνη του Λ. Εμπειρίκου κτίστηκε παραπλεύρως το Εμπειρίκειο Περίπτερο με δώδεκα κλίνες. Λειτουργούσε εκτός του Φθιισιατρείου, Ιατρείο και Ηλεκτροθεραπευτήριο για τη βοήθεια απόρων, παροχή δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, γάλακτος, κρέατος. Διεξήχθησαν διαλέξεις σε σχολεία, εργοστάσια για τους τρόπους προφύλαξης από τις μολυσματικές ασθένειες. Η συντήρηση του Νοσοκομείου γινόταν μέσω ετήσιων συνδρομών, δωρεών και λαϊκού εράνου. Παρά την απώλεια μέρους της περιουσίας του Σ.Υ. στο Χρηματιστήριο, λόγω οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 30΄, αρωγοί στο έργο του Σ.Υ. στάθηκαν ο Ιωάννης Βαρδάκας, (διέθεσε χρεόγραφα αξίας 12.200.000 στο Νοσοκομείο και λοιπά ιδρύματα), ο Εμμανουήλ Μπενάκης 300.000 δρχ., ο Δήμος Ερμουπόλεως με ετήσια χορηγία 50.000 δρχ. και 25.000 δρχ. από το ελληνικό κράτος, με τη μεσολάβηση του Ερμουπολίτη Υπουργού Συγκοινωνιών Πέτρου Ράλλη. Το Θεραπευτήριο νοσήλευσε 539 ασθενείς τα έτη 1919–1932.  Σήμερα είναι ιδιοκτησία του «Βαρδάκειου και Πρώιου Γενικού Νοσοκομείου Σύρου». Ανακαινίστηκε το 2007, στέγασε ΚΕΚ και Δημόσιο ΙΕΚ Σχολής Βοηθών Νοσηλευτικής Νοσοκομείου Σύρου.

 

ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΤΗΣ

NEAR EAST RELIEF FOUNDATION

Η Φιλανθρωπική Οργάνωση Εγγύς Ανατολής (American Near East Relief Foundation), αρχικά τμήμα του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, δημιούργησε στους πρόποδες του λόφου Αυγό, σε απαλλοτριωμένη έκταση 127 στρεμμάτων, το μεγαλύτερο Ορφανοτροφείο της Μεσογείου, με χρήματα από εράνους που διενεργήθηκαν στις Η.Π.Α. Σκοπός του Ορφανοτροφείου ήταν η ένταξη των προσφυγόπουλων (ελληνόπουλων – αρμενόπουλων) στη νέα τους πατρίδα (στέγαση, διατροφή, περίθαλψη, μόρφωση και επαγγελματική κατάρτιση). Τρία κτίρια (αρρένων, θηλέων, προσωπικού) κτίστηκαν σε λίγους μήνες από ενήλικες και παιδιά, πρόσφυγες (1924). Υπήρχαν κοιτώνες, αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια, χώροι παιχνιδιού. Δημιουργήθηκε πρότυπη αγροκτηνοτροφική μονάδα.

Στη Σύρο παρέμειναν 2.800 πρόσφυγες. Το Ορφανοτροφείο λειτούργησε από το 1924 έως το 1929. Συνεργάστηκαν αμερικανικοί φορείς με ομάδες εθελοντών και το Σύλλογο Υγιεινής. Με την ολοκλήρωσή του στέγασε 2.200 – 3.000 παιδιά. Συνολικά, μέχρι το κλείσιμό του, πέρασαν 7.000 παιδιά από το Ορφανοτροφείο, κάποια προερχόμενα από άλλα ορφανοτροφεία. Λειτουργούσε εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο, διτάξιο Ελληνικό Σχολείο. Το απόγευμα διεξαγόταν η επαγγελματική κατάρτιση – εκπαίδευση, σε 22 επαγγέλματα και Πρακτική Ναυτική Σχολή (ηλεκτρονικά, επιπλοποιία, επαγγέλματα παπουτσή, υδραυλικού, νοσηλευτική, κέντημα, διδασκαλία, κ.α.).

Με το κλείσιμο του Ορφανοτροφείου διαλύθηκε η Οργάνωση Near East. Οι εγκαταστάσεις του Ορφανοτροφείου μετατράπηκαν σε Στρατόπεδο Νεοσυλλέκτων, κατόπιν Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών και σήμερα σε τμήμα της έκτασης λειτουργεί το ΤΕΘ Ερμούπολης – Στρατόπεδο «Λοχαγού Ζαφείρη Αποστόλου», με μικρό μουσειακό χώρο στην είσοδο του, για το Ορφανοτροφείο. Το 2018 είχε γίνει πρόταση για την δημιουργία ξενοδοχείου πέντε αστέρων, συνεδριακού κέντρου, Πανεπιστημιούπολης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με χώρους πρασίνου και αναψυχής. Γίνονται προσπάθειες από το Δήμο Σύρου – Ερμούπολης, για ξεκαθάρισμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και την ίδρυση σύγχρονης Πανεπιστημιούπολης, με ταυτόχρονη παραμονή του στρατοπέδου.

Βιβλιογραφία

-Κουλουμπής Παναγιώτης, syrosstories, Το Αμερικανικό Ορφανοτροφείο Near East Relief στη Σύρο, 18 Ιαν. 2020, syrostoday.gr

 

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΥΡΟΥ

ΒΑΡΔΑΚΕΙΟ ΚΑΙ ΠΡΩΙΟ

Το 1887 ο μεγαλοτραπεζίτης Σταμάτιος Κ. Πρώϊος αφήνει κληροδότημα 600.000 δρχ. με το οποίο αγοράστηκαν 145 μετοχές της Εθνικής Τραπέζης και με τα μερίσματα καλυπτόταν η συντήρηση του Δημοτικού Νοσοκομείου. Όταν δεν επαρκούσε το ποσόν, συμπλήρωνε ο Δήμος. Επίσης είχε αφήσει 800.000 δρχ. για τις σπουδές απόρων σπουδαστών από τη Χίο. Το Κληροδότημα Στ. Κ. Πρωίου διαθέτει 16 ακίνητα στην Ερμούπολη (δύο επί της πλατείας Μιαούλη) και έκανε δωρεές σε άπορα κορίτσια.

Το 1908 ιδρύθηκε η «Φιλάνθρωπος Επιτροπή Ερμουπόλεως», με πρωτοβουλία του μητροπολίτη Αθανασίου και φρόντιζε για την περίθαλψη των φρενοβλαβών στην βορειοδυτική πτέρυγα του Λοιμοκαθαρτηρίου. Το 1918 ιδρύθηκε ο «Σύλλογος Υγιεινής Σύρου», με πρωτοβουλία του ιατρού Αρφάνη κ.α. Ύστερα από δωρεές των Αδελφών Εμπειρίκου, η εξοχική έπαυλη τους «Αυροφίλητον» στο Πισκοπιό, μετατράπηκε σε Σανατόριο, ενώ λίγο αργότερα κτίστηκε στον ίδιο χώρο το Εμπειρίκειο Περίπτερο (δωρεά Λ. Εμπειρίκου).

Το 1938, ο Ιωάννης Κυριαζή Βαρδάκας άφησε στο κράτος κληροδότημα από την κινητή και ακίνητη περιουσία του υπέρ του Νοσοκομείου Σύρου και ιδρυμάτων. Το Βαρδάκειο και  Πρώϊο Νοσοκομείο θεμελιώθηκε το 1939. Το 1945 πέθανε ο Ι. Βαρδάκας, ευεργέτης του νέου Νοσοκομείου, το οποίο είχε προικοδοτήσει από το 1943, με 9.000 μετοχές του νηματουργείου ΒΑΡΔΑΚΑΣ Α.Ε. Ανεστάλη η λειτουργία του σανατορίου και ψυχιατρείου και ακολούθησε ενοποίηση όλων των νοσηλευτικών ιδρυμάτων Σύρου, υπό την αιγίδα του Βαρδάκειου και Πρώϊου Νοσοκομείου.

Το 1958 έγινε μεταστέγαση του Νοσοκομείου στο νέο κτίριο, επί της οδού Παπανδρέου 2. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν από τον πρώτο Πρόεδρο του νέου Νοσοκομείου, δικηγόρο Γεώργιο Θραψιάδη, ο οποίος είχε την πρόνοια να αποκρύψει 1.500 μετοχές του Βαρδάκειου κληροδοτήματος, γεγονός που επίσπευσε την ολοκλήρωση του νέου κτιρίου.

Το 1989 λειτούργησε η Μέση Τεχνική Επαγγελματική Νοσηλευτική Σχολή Σύρου στο Νσοκομείο, η οποία την περίοδο 1995 – 2002 μεταστεγάσθηκε στο ανακαινισμένο παλαιό Φθισιατρείο («Αυροφίλητον»), όπου λειτούργησε ΚΕΚ  και Δημόσιο ΙΕΚ.

Την περίοδο 1990 – 1993 έγινε εκτεταμένη ανακαίνιση και επέκταση (κατά 1.271 τ.μ.) του Νοσοκομείου, ενώ συγχρόνως ανανεώθηκε ο ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός του, κατόπιν προσέλκυσης δωρεών των απανταχού Συριανών, από τον πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Ν. Παπανάγνου. Το 2001 μετονομάσθηκε σε «Γενικό Νοσοκομείο Σύρου, Βαρδάκειο και Πρώϊο». Το νοσοκομείο υποστηρίζει σθεναρά ο Σύλλογος Φίλων Νοσοκομείου Σύρου «Πρόσβαση», με συνεχείς παρεμβάσεις από το 2016 και  Πρόεδρο τη δραστήρια κ. Κουιμτζή-Νικολοπούλου Ουρανία (Ράνια), που αφορούν ανακαίνιση τμημάτων του νοσοκομείου, αλλαγή των στολών του προσωπικού, ανανέωση των επίπλων, σκευών, του τεχνολογικού εξοπλισμού του, κ.α., συνολικής αξίας 55.000 ευρώ.

 

ΙΣΙΔΩΡΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ΣΥΡΟΥ-

ΜΠΑΜΠΑΓΙΩΤΕΙΑ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΑ

Το Δημοτικό Ορφανοτροφείο Αρρένων ιδρύθηκε το 1855 επί δημαρχίας Α. Δαμαλά. Σε αυτό δωρήθηκε η οικία του δασκάλου Ε. Μαγκάκη, που αγοράστηκε από τους αδελφούς Φ. και Α. Μπαμπαγιώτου (1857) και ίδρυσαν το Μπαμπαγιώτειο Ορφανοτροφείο Αρρένων. Συνεισέφεραν πολλοί ομογενείς. Πιο ψηλά στη θέση «Μαύρος» ίδρυσαν το Μπαμπαγιώτειο Ορφανοτροφείο Θηλέων.   Μετά την κατολίσθηση του εδάφους, το Ορφανοτροφείο Θηλέων μεταφέρθηκε (1923) στην έπαυλη Γεωργιάδη (τώρα Νομικού) στην Ντελαγκράτσια και μεταπολεμικά εγκαταστάθηκε στο κτίριο της οδού Μανδηλαρά 11, ιδιοκτησίας του Μπαμπαγιώτειου κληροδοτήματος. Στο ίδιο κτίριο στεγάστηκε αργότερα για μερικά χρόνια το Β΄ Γυμνάσιο Σύρου.

Ο Νικόλαος Ισίδωρος στις αρχές του 20ου αιώνα άφησε στο Ορφανοτροφείο Αρρένων την περιουσία του και έκτοτε φέρει το όνομά του, Ισιδώρειο Ορφανοτροφείο Αρρένων Ερμούπολης, στην οδό Σωκράτους 2, στους Τρεις Ιεράρχες στο Βροντάδο. Οι Αδελφοί Βαρδάκα έκτισαν τον Ι. Ναό Τριών Ιεραρχών στο προαύλιο του Ιδρύματος (βόρεια γωνία του συγκροτήματος). Φιλοξενούσε ορφανά αγόρια, τα οποία διέμεναν εκεί έως την ενηλικίωση. Αργότερα μετεξελίχθηκε σε φοιτητική εστία, που φιλοξενεί 14 αγόρια, 15–25 ετών, μαθητές, φοιτητές, που έχουν επιλεγεί με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, από άπορες οικογένειες ή με κοινωνικά προβλήματα. Δεν προσφέρεται φαγητό, όμως τα παιδιά μπορούν να παρασκευάζουν το φαγητό τους στην κοινόχρηστη κουζίνα.

Παρέχεται δωρεάν στέγη και φροντίδα, δωρητές προσφέρουν σκεύη, τρόφιμα, φαγητό. Αρωγοί στο Ίδρυμα είναι η Δημοτική Αρχή, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, το Φιλόπτωχο Ταμείο Ι. Ν. Αγίου Νικολάου, η Ιερά Μητρόπολη Σύρου, ο Συλλόγος Μηχανικών – Μελετητών. Έγιναν επισκευές: στο κτίριο της Εστίας, στον Ι. Ν. Τριών Ιεραρχών και στο 3ο Νηπιαγωγείο – Δημοτικό Σχολείο (ιδιοκτησία του Ιδρύματος που μισθώνει το Υπουργείο Παιδείας). Το Ίδρυμα διαθέτει ακίνητη περιουσία εντός και εκτός Σύρου και εισπράττει κάποια μισθώματα, από τα οποία συντηρείται και τα αξιοποιεί για τις δράσεις του. Ένα από αυτά είναι το μέγαρο Ισιδώρου Ανδρουλή επί της οδού Πρωτοπαπαδάκη. Το ΔΣ είναι πενταμελές, ορίζεται από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης. Πρόεδρος είναι η κ. Μαρία Καζαντζάκη, Γραμματέας ο πατέρας Βενέδικτος Φραγκογιάννης. Το Δ.Σ., μαζί με δύο κυρίες, οι φίλες και οι φίλοι του Ιδρύματος υποστηρίζουν δυναμικά το Ισιδώρειο Ίδρυμα.

 

ΡΗΓΕΙΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Ο  Στέφανος Δ. Ρήγας  έμπορος, τοκιστής,, ιδιοκτήτης ακινήτων και χρεογράφων, μετά την απώλεια των συγγενικών του προσώπων ξεκίνησε την φιλανθρωπική του δράση.

Διαθέτει ποσά σε ναούς της Σύρου, σε ορφανοτροφεία, στην Φιλόπτωχο Εταιρεία Ερμουπόλεως, στο Νοσοκομείο, στη Σχολή Απόρων Παίδων, σε συλλόγους, για τους σεισμοπαθείς της Ν.Δ. Πελοποννήσου – Ζακύνθου, σε διάφορα ιδρύματα, αλλά και σε μεμονωμένα πρόσωπα.

Το 1893 επιδεινώνεται η υγεία του. Τότε συνέταξε την διαθήκη του και αποφασίζει την διάθεση όλης της περιουσίας του στον Δήμο Ερμουπόλεως, για την ίδρυση Επαγγελματικής και Εμποροβιομηχανικής Σχολής.

Οι εκτελεστές της διαθήκης (ο Δήμος Ερμουπόλεως, ο Γ. Α. Καλαποδόπουλος κ.α.) προχώρησαν στην σύσταση νομικού προσώπου υπό την επωνυμία «Εμπορική και Βιομηχανική Σχολή Στέφανου Ρήγα», η οποία στο τελικό καταστατικό μετονομάστηκε «Ρήγειος Επαγγελματική Σχολή». Η τελική εκκαθάριση των περιουσιακών στοιχείων του απέδωσε 100.000 δρχ., οι οποίες όμως δεν επαρκούσαν για τη λειτουργία της Σχολής. Μία προσπάθεια για να συμπληρωθεί το ποσόν που άφησε ο Ρήγας, μέσω εράνων δεν απέδωσε καρπούς. Η Σχολή απ’ ότι φαίνεται δεν λειτούργησε ποτέ. Διατηρήθηκε το Δ.Σ. για 40 χρόνια. Τα χρεόγραφα που πλησίαζαν το 50% της αξίας της περιουσίας του Ρήγα, χάθηκαν στην διάρκεια της Κατοχής.

Βιβλιογραφία

-Λούκος Χρήστος, Σαμίου Δήμητρα, Οικονομικές συμπεριφορές, Ψυχολογία και βιοτικό επίπεδο ενός Συριανού τοκιστή: Στέφανος Δ. Ρήγας, Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού (ΕΜΝΕ) – ΜΝΗΜΩΝ 1991, Θεωρία και Μελέτες Ιστορίας ΙΙ, Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1991.

-Λούκος Χρήστος, Πεθαίνοντας στη Σύρο του 19ου αιώνα, Οι μαρτυρίες των διαθηκών, σελ. 47, 88-89, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Σειρά: Ιστορία και Κοινωνία, Ηράκλειο 2000.

 

ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ ΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΣΟΔΟΝΤΗ

Το Κληροδότημα Άννης Κουτσοδόντη ιδρύθηκε το 1936, με σκοπό την προίκιση απόρων κοριτσιών. Ιδιοκτησία του Κληροδοτήματος είναι το κεντρικό ακίνητο στην πλατεία Μιαούλη “Grand Hotel d’ Angleterre”, από το 1920 «Κυκλαδικόν), το οποίο φιλοξένησε πλήθος προσωπικοτήτων και ως αρχιτεκτονικό σύνολο υπήρξε πρότυπο για πολλά άλλα κτήρια, αλλά σήμερα βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση και απέτυχαν οι προσπάθειες αξιοποιήσης του.

 

«Η ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΤΩΝ ΚΑΣΙΩΝ»

 ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΔΕΛΦΩΝ ΡΕΘΥΜΝΗ

Οι εφοπλιστές Αδελφοί Ρεθύμνη, Μηνάς (1892–1977), με αξιόλογη αντιστασιακή δράση στο Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο και Νικόλαος (1886–1981) είναι Μεγάλοι Ευεργέτες για την Κάσο και τη Σύρο. Γεννήθηκαν στην Κάσο, αλλά μεγάλωσαν στη Σύρο. Ο Νικόλαος Ρεθύμνης μαζί με τη σύζυγο του αδελφού του Μηνά ίδρυσαν το 1978 το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα «Αδελφότης των Κασίων», με κεφάλαιο είκοσι εκατομμυρίων δολαρίων. Το ίδρυμα έχει προσφέρει ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε εκατοντάδες Συριανούς και Κάσιους ασθενείς. Ακόμη προσφέρει υποτροφίες για οποιαδήποτε ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης σε τέκνα ναυτικών εν ενεργεία ή συνταξιούχων από την Κάσο και Σύρο. Έχουν ευεργετηθεί ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, φιλανθρωπικά ιδρύματα, εκπαιδευτήρια, ιεροί ναοί, σχολές εμποροπλοιάρχων – μηχανικών, οικογένειες.   Ο εκάστοτε πρόεδρος του Συνδέσμου Συριανών μετέχει στο Δ.Σ. της «Αδελφότητας των Κασίων».  Το Ίδρυμα έχει δωρίσει στο Λύκειο Ελληνίδων Σύρου (ΛΕΣ) την οικία Ρεθύμνη στα Βαπόρια για την ίδρυση Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου ΛΕΣ και διαθέτει πολυκατοικία στους «Μύλους» (Βαπόρια), από όπου εισπράττει ενοίκια για τους σκοπούς του Ιδρύματος. Τα γραφεία του βρίσκονται στην οδό Σταδίου, στο κέντρο της Αθήνας, με έξη υπαλλήλους και ιατρό.

Βιβλιογραφία

-rethnea.gr / ένα – επώνυμο – που – κεντρίζει – κάθε – ιστορία

 

ΣΤΕΓΗ – ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

Την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2017, βραβεύτηκε η Στέγη-Εταιρεία Υποστήριξης Ανηλίκων και Εφήβων, από την Ακαδημία Αθηνών. Το βραβείο παρέλαβε η ιδρύτρια Πρόεδρος του Συλλόγου, δικαστική επιμελήτρια ανηλίκων,  κοινωνική λειτουργός, σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού, πτυχιούχος Κοινωνικής Ψυχιατρικής, κ. Μαρία Κυδωνιέως Φωστέρη.

Η Στέγη Ανηλίκων και Εφήβων ιδρύθηκε το 1996 με πρωτοβουλία της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων του Δικαστηρίου Ανηλίκων Σύρου και του εισαγγελέα Παπαδάκη. Αρχικά λειτουργούσε ως κέντρο ημέρας-καταστολής παιδικής εγκληματικότητας και επανένταξης στην κοινωνία, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια λειτουργεί ως κέντρο πρόληψης της παιδικής-νεανικής παραβατικότητας, με έδρα ενοικιαζόμενο κτίριο στην οδό Χαρίτων 5, Ερμούπολη, (όπισθεν Ο.Τ.Ε.). Σκοποί της εταιρίας είναι να στηρίζει τα κοινωνικώς αποκλεισμένα παιδιά και νέους, παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών, διαλυμένων οικογενειών, ορφανά, παραμελημένα, οικονομικών μεταναστών, προλαμβάνοντας την παιδική παραβατικότητα, με ολοκληρωμένο επιστημονικό τρόπο. Υποστηρίζεται από: ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, εργοθεραπευτή, παιδαγωγούς, δίκτυο εθελοντών, φοιτητές Ανωτέρων Σχολών Κοινωνικών Επιστημών που κάνουν πρακτική άσκηση, κ.λπ.  Έχει υποστηρίξει περισσότερα από 300 παιδιά, έως 25 ετών, παρέχει σίτιση, ψυχολογική, κοινωνική υποστήριξη, περιβαλλοντική, εικαστική εκπαίδευση, συμμετοχή σε αθλητισμό, καλλιέργεια ομαδικότητας, διατήρηση παραδοσιακών εθίμων, παροχή επαγγελματικού προσανατολισμού κ.α.  Τα πρώτα 15 παιδιά είχαν βγει από το αναμορφωτήριο, με γονείς αλκοολικούς, καθυστερημένους, ψυχικά ασθενείς. Έκαναν παραβατικές πράξεις για να ζήσουν. Ο Ελληνικός Στρατός τροφοδοτούσε καθημερινά τη Στέγη με φαγητό. Η κ. Μ. Φωστέρη ταξίδευε από νησί σε νησί, συχνά σε ορεινά χωριά, για να συναντήσει συγγενείς των παιδιών και να βρίσκουν λύσεις. Σήμερα υποστηρίζονται 24 παιδιά τα οποία σιτίζονται στο σπίτι τους, με τη βοήθεια εθελοντών και επαγγελματιών από τον τομέα τροφίμων -σίτισης που προσφέρουν το φαγητό. Εθελόντριες φοιτήτριες υποστηρίζουν τα παιδιά διαδικτυακά στα μαθήματα τους. Το κτίριο της Στέγης είναι σε κακή κατάσταση. Δύο νέοι εθελοντές από τον Καθολικό Ι. Ν. της Ευαγγελίστριας κάνουν βασικές επισκευές κάθε φθινόπωρο στη Στέγη. Παρέχονται από χορηγούς τρόφιμα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τετράδια, σχολικά είδη και είδη ένδυσης, υπόδησης από υποστηρικτές.

Στηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Εθελοντική Εργασία (Πρόγραμμα Da Vinci). Έχει βραβευτεί από: το Υπουργείο Υγείας – Πρόνοιας, την Ελληνική Ραδιοφωνία (2002), τον Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (2008), Κίνηση Πολιτών και Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού. Είναι τακτικό μέλος της Ομοσπονδίας Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Ελλάδας. Πέτυχε να λειτουργήσει Εσπερινό Γυμνάσιο – Λύκειο στη Σύρο, υλοποίησε το Σχέδιο Δράσης ΝΟΤΙΑΣ, για την υποστήριξη ευπαθών ομάδων στις Κυκλάδες (ΚΠΣ 2000 – 2006). Έχει σταθερή συνεργασία με τον «Συνήγορο του Παιδιού.

Συγχαρητήρια στην κ. Φωστέρη και στην οικογένεια της που της συμπαραστέκεται. Μακάρι να βρεθούν εκείνοι οι οποίοι θα συνεχίσουν το έργο της, μετά την αποχώρηση της από την ενεργό δράση.

 

ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΑ Σ. και Ε. ΒΑΦΕΙΑΔΑΚΗ,

ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΠΑΜΠΑΓΙΩΤΟΥ,

ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΩΝ

ΕΝΟΡΙΑΣ Ι. Ν. ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ,

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΣΥΡΟΥ

Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου Μπαμπαγιώτου (1877), περιήλθε η ακίνητη περιουσία τους (ακίνητα και μετρητά) στο Κοινωφελές Ίδρυμα Αδελφών Μπαμπαγιώτου. Σκοπός είναι η επιδότηση απόρων ορφανικών ή πολύτεκνων οικογενειών, με ανήλικα τέκνα. Τα μετρητά είχαν επενδυθεί σε χρεόγραφα και μοιράστηκαν από τα κέρδη τα έτη 2000–2011, 300.000 έως 500.000 ευρώ ετησίως σε 250-300 άπορες οικογένειες. Η αξία των χρεογράφων εξανεμίστηκε στη χρηματιστηριακή κρίση του 1999 και στην οικονομική  κρίση του 2009, ενώ τα μετρητά τελείωσαν. Η ακίνητη περιουσία περιλαμβάνει το ακίνητο της οδού Μανδηλαρά 11 (διατίθεται προς πώληση), δύο τριώροφες οικίες ενωμένες στην οδό Πρωτοπαπαδάκη με ερειπωμένους τους ορόφους (ενοικιάζονται τα ισόγεια καταστήματα) και ένας Πευκώνας 2,5 στρεμμάτων, επί των οδών Γ. Παπανδρέου – Φ. Κουκουλέ, πλησίον του Γενικού Νοσοκομείου.

Το Βαφιαδάκειο Κληροδότημα «Προστασία των Μητρικών Έργων Σταμάτη και Ελένης Βαφειαδάκη»  έχει παραρτήματα σε Αθήνα και Σύρο και σκοπό έχει την ίδρυση παιδικών σταθμών, βάσει της διαθήκης (1942) του Σ. Βαφειαδάκη (πέθανε το 1945). Διοικείται από πενταμελές Δ.Σ. (αρχιεπίσκοπος ή μητροπολίτης, διευθυντής Ε.Τ.Ε. κ.α.). Διέθετε ακίνητη περιουσία (στη Σύρο το κτήμα – έπαυλη Βαφειαδάκη στα Χρούσα), ένα ακίνητο στην πλατεία Κανάρη και μετρητά 500.000 δρχ. (για την ανακούφιση απόρων εγκύων μητέρων και παιδιών). Τα μετρητά τα διέθετε ο μητροπολίτης Σύρου σε απόρους, έως το 2005, οπότε και τελείωσαν. Η έπαυλη επισκευάσθηκε εξωτερικά και προοριζόταν ως τόπος θερινής διαμονής απόρων παιδιών. Το κτήμα φροντίζει γεωπόνος και διατίθεται προς πώληση. Άμισθος Γενικός Γραμματέας των δύο κληροδοτημάτων είναι ο κ. Βογιατζιδάκης Διαμαντής. Το παράρτημα Αθηνών διαθέτει ακίνητα στην Αθήνα, όπως ένα κεντρικό στην οδό Ερμού 9, από τα οποία εισπράττει ενοίκια για τους σκοπούς του Ιδρύματος. Θα ήταν ευκταίο να βρισκόταν τρόπος να τροφοδοτηθεί το αδρανήσαν παράρτημα Σύρου από το αντίστοιχο των Αθηνών.

Η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών Ενορίας Ι. Ν. Κοιμήσεως Σύρου ιδρύθηκε γύρω στο 1954 από ιδιωτική πρωτοβουλία. Το γραφείο της Αδελφότητας βρίσκεται στο κτιριακό συγκρότημα του Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου. Αρχικά στηρίζονταν οικογένειες αποκλειστικά της ενορίας. Σήμερα συμμετέχουν στην Αδελφότητα επτά κυρίες, με πρόεδρο την κ. Βαμβακούρη, μέλη την κ. Μαυρίκου Μαρία, κ.α. Από τις συνδρομές των μελών δίδεται ένα βοήθημα 50 ευρώ ανά δίμηνο σε 25 συριανές οικογένειες. Γίνονται αιτήματα σε super market Χριστούγεννα και Πάσχα για παροχή τροφίμων. Ένα κατάστημα κάνει δωρεά σε τρόφιμα αξίας 500 ευρώ. Σε 25 οικογένειες δίδεται βοήθημα 20-25 ευρώ για κρέας, Χριστούγεννα και Πάσχα.

Τα ιδρύματα της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου (ΙΜΣ), στη Σύρο, περιλαμβάνουν: τον Οίκο Προστασίας Γήρατος Αγ. Ιωάννη Ταλάντων, ο οποίος ιδρύθηκε το 1981 επί μητροπολίτου Δωρόθεου Στέκα, στην παλαιά ανδρική μονή του Αγ. Ιωάννη, όπου είχαν κτιστεί δύο διώροφες πτέρυγες (1977). Μεταξύ των ευεργετών ήταν το ζεύγος Βάτη, οι Αδελφοί Βαρδινογιάννη, κ.α. Μετά την ανακαίνιση των κελιών και την επέκτασή τους, ύστερα και από πρόσφατη χορηγία του Κληροδοτήματος Δ. και Λ. Μωραΐτη (2008), το γηροκομείο φιλοξενεί πλέον 48 τρόφιμους. Στην Ιερά Μονή Αγ. Βαρβάρας Κινίου λειτουργούσε εκκλησιαστικό ορφανοτροφείο και τώρα λειτουργεί ο Παιδικός Σταθμός «Στην Παλάμη του Θεού» για 70 νήπια και από το 2010 Νηπιαγωγείο, τα οποία ανακαινίστηκαν το 2015 από τους Αθανάσιο και Μαρίνα Μαρτίνου. Επίσης υπάρχουν 3 Θερινά Ολοήμερα Κατασκηνωτικά Κέντρα, σε οικίσκους «Το Χωριό της Αθηνάς», που δημιουργήθηκε με δωρεά των Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου. Κοντά στο Γενικό Νοσοκομείο υπάρχει διώροφη οικία, δωρεά της Αλεξάνδρας Βλάμη (1999). Από το 2003 λειτουργεί ως Ξενώνας Φιλοξενίας «Το Σπίτι του Ταξιδιώτη», για τη φιλοξενία συνοδών ασθενών του νοσοκομείου, μαθητών εκπαιδευτικών εκδρομών, εκπαιδευόμενων γιατρών, νοσηλευτών, μαθητών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, παιδιών αθλητικών ομάδων.

Από το Κεντρικό Φιλόπτωχο Ταμείο γίνεται πληρωμή ενοικίων-εξόδων φοιτητών, αποπληρωμή δικαστικών οφειλών, πληρωμή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, νοσηλίων, λογαριασμών ΔΕΚΟ, χορήγηση τροφίμων-ειδών πρώτης ανάγκης σε οικονομικά αδυνάτους. Επιπλέον με φροντίδα της ΙΜΣ και δαπάνες του Συνδέσμου Ελλήνων Εφοπλιστών, μοιράζονται 200 κουτιά στερεάς τροφής στα νησιά των Κυκλάδων, κ.α.

Επικεφαλής  του Φιλόπτωχου Ταμείου του Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου είναι ο πατήρ Κωνσταντίνος Κοντός. Κάθε μήνα στηρίζονται 5-10 οικογένειες, με χρήματα, τρόφιμα, από αυτά που δίνουν οι ενορίτες. Κάθε Πάσχα στηρίζονται 50-60 Συριανοί, με βοήθημα 50 ευρώ, που αποδίδει ο Σύνδεσμος Συριανών και μοιράζει επιτροπή αποτελούμενη από την κ. Ντίνα Συκουτρή, την κ. Βλάχου και εκπρόσωπο της Καθολικής Εκκλησίας.

Βιβλιογραφία

-imsyrou/index.php/2013-02-08

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΙ ΜΑΡΙΝΑ ΜΑΡΤΙΝΟΥ

ΙΔΡΥΜΑ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Ε. ΚΟΜΝΗΝΟΣ

ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ Δ. ΚΑΙ Λ. ΜΩΡΑΙΤΗ

Ο Αθανάσιος Μαρτίνος (εφοπλιστής, συλλέκτης έργων τέχνης) και η σύζυγός του Μαρίνα, έχουν αναδειχθεί αθόρυβοι Μεγάλοι Ευεργέτες όλης της Ελλάδος. Μαζί με τα αδέλφια του Ντίνο, Ανδρέα, είναι τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Κοινωνικής προσφοράς «ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ», της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών. Το 2015 ίδρυσε την αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «ΑΙΓΕΑΣ», με μεγάλο κοινωφελές και πολιτιστικό έργο. Κτίζονται, ενισχύονται σχολεία, νοσοκομεία, εκκλησίες, ιδρύματα, δήμοι, δημόσιοι φορείς, ενισχύονται άποροι και η εθνική άμυνα.  Στη Σύρο επισκευάστηκε ο Ι. Ν. Αγ. Αναργύρων (Άνω Μάννα), ιδρύθηκε κατασκηνωτικό κέντρο «Το Χωριό της Αθηνάς» στον περιβάλλοντα χώρο της Ι. Μονής Αγ. Βαρβάρας Κινίου και ανακαινίστηκε το Νηπιαγωγείο και ο Παιδικός Σταθμός «Στην Παλάμη του Θεού». Ο Α. Μαρτίνος έχει λάβει τιμές και αξιώματα από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας, μητροπόλεις, μονές και το Χρυσό Μετάλλιο του ευεργέτη Ευάγγελου Ζάππα από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου. Έχει γίνει επίτιμος δημότης πόλεων, δήμων και το 2019 έγινε Πολιτικός Διοικητής του Αγ. Όρους.

Ο Αντώνιος  Ε. Κομνηνός, εφοπλιστής, μεσίτης, συλλέκτης και αθόρυβος ευεργέτης, μέσω του ομώνυμου Ιδρύματος που δημιούργησε το 1986, κάνει δωρεές σε ιδρύματα (Γηροκομείο Πειραιά), κοινωνικές ομάδες, Ορθόδοξη Επιτροπή, κ.α.  Έχει γίνει επίτιμος δημότης Σύρου, την οποία έχει στηρίξει ποικιλοτρόπως (ανακαίνιση Πινακοθήκης Κυκλάδων, φωταγώγηση Λοιμοκαθαρτηρίου, χορηγία πολιτιστικών, θεατρικών δράσεων, κ.α.).

Ο εφοπλιστής Γιάννης Βάτης και η σύζυγός του Ελένη έχουν ευεργετήσει κατ’ επανάληψη τη Σύρο (ίδρυσαν το 1993 το Μουσείο Αντιγράφων Κυκλαδικής Τέχνης στο Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης, στήριξαν το Γηροκομείο Αγ. Ιωάννη Ταλάντων, κ.α.). Προς τιμήν τους έχει ονομαστεί οδός Γιάννη και Τασίας Βάτη στην Αληθινή και η αίθουσα Τέχνης στο ισόγειο του Δημαρχείου ονομάζεται Αίθουσα Τέχνης Γ. και Ε. Βάτη.

Ο Σπυρίδων Λάτσης, εφοπλιστής έχει ευεργετήσει το Γηροκομείο Αγ. Ιωάννη Ταλάντων.

Το Κληροδότημα Δημητρίου και Λιλίκας (Μαγδαληνής) Μωραΐτη, ιδρύθηκε το 2008. Ο Δ. Μωραΐτης ήταν εφοπλιστής. Με τη διαθήκη του ζεύγους Μωραΐτη αφιερώνεται η περιουσία τους για τη δημιουργία δύο Ιδρυμάτων (Σύρου και Άνδρου) και παράρτημα στην Αθήνα. Σκοπός είναι η βελτίωση της ζωής των κατοίκων Σύρου, φιλανθρωπία, προώθηση – έρευνα ιστορίας Σύρου, μετεκπαίδευση αριστούχων σπουδαστών. Το Κληροδότημα επιχορηγεί τα τρία γηροκομεία Σύρου, το Γενικό Νοσοκομείο, τον Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου, το Λύκειο Ελληνίδων Σύρου, τη Στέγη Ανηλίκων και Εφήβων, τους Συλλόγους Νεφροπαθών, Αιμοδοσίας, Κατ’ Οίκον Νοσηλείας, Φίλων Νοσοκομείου, ΚΑΡΙΤΑΣ, Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης. Διοικείται από πενταμελές Δ.Σ., όπου μετέχει ο διευθυντής Τμήματος ΓΑΚ Σύρου, ένας δικηγόρος, ένα μέλος του Λυκείου Ελληνίδων Σύρου, κ.α. Πρόεδρος είναι η κ. Ζαρμπόνη Μαργαρίτα, μέλος η κ. Ψιλοπούλου Αγγελική, κ.α.

Βιβλιογραφία

-moraitis-legacies.gr/syros/

-dealnews.gr/roi/item/211768#,yzl27qBBylk

-kirkinews.gr/athlitismos – politismos / αθανάσιος – μαρτίνος / ο – ευεργέτησ – τησ – το/

 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ  

         Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στο Γενικό Γραμματέα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Σ. & Ε. Βαφειαδάκη και Μπαμπαγιώτου, κ. Διαμαντή Βογιατζιδάκη, στον κ. Ευάγγελο Κεραμιώτη Πρόεδρο της Φιλοπτώχου Εταιρείας Ερμουπόλεως, στην κ. Μαυρίκου Μαρία της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών Ενορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου και Διευθύντρια Δημοσίου Ελέγχου Ν. Κυκλάδων, στον κ. Αλέξανδρο Μαρκουΐζο, Γραμματέα της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου, στον πατέρα Βενέδικτο Φραγκογιάννη Γραμματέα του Ισιδώρειου Ιδρύματος, στην αδελφή Άννα Δούναβη Ηγουμένη του Ησυχαστηρίου «Παναγιά της Ελπίδος», στον πατέρα Αντώνιο Βουτσίνο Πρόεδρο της ΚΑΡΙΤΑΣ ΕΛΛΑΣ, στη Διευθύντρια και ιδρύτρια της Στέγης Κοινωνικής Υποστήριξης Ανηλίκων – Εφήβων Ερμούπολης κ. Μαρία Φωστέρη, στην κ. Μαρία Ζουγανέλη, Γραμματέα του Κληροδοτήματος Δ. & Λ. Μωραΐτη, κ.α.