Cpt  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗΣ

Ένας Συριανός ναυτικός που ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου

Συνέντευξη Σπύρος Θεοδωράκης

Ιστορίες ναυτικών αλ­λά και ναυτικούς να διηγούνται ιστορίες έ­χουμε ακούσει όλοι. Είναι όμως πραγματι­κή μαγεία, μια εμπει­ρία ανεπανάληπτη, να αποτυπώνεις στο χαρ­τί, λέξη προς λέξη, τις διηγήσεις τους. Ελάτε μαζί να γνωρίσουμε την ιστορία του καπετάν Δημήτρη Κοντογεώργη από τη Σύρο, που το 1948 μπαρκάρισε ως ναυτόπαις για να «οργώσει» όλες τις θάλασσες. Η ιστορία του στη θάλασσα είναι ίδια, ή σχεδόν ί­δια,  με αυτή χιλιά­δων άλλων ναυτικών μας. Είναι η ιστορία της Ελληνικής Ναυτιλίας.

Καπετάν Δημήτρη πότε τελειώσατε το σχολείο:

Τελείωσα το οκτατάξιο Γυμνάσιο Ερμούπολης το 1948, γεν­νηθείς στις 6 Δεκεμβρίου του 1931.

Την ημέρα της εορτής του Αγίου Νικολάου. Δεν ήταν δυνατόν να μη γίνετε ναυτικός.

Ναι, βέβαια.

Από ναυτική οικογένεια;

Ο πατέρας μου ήταν δικαστι­κός. Ο παππούς μου, όμως, α­πό την πλευρά της μητέρας μου, ήταν καπετάνιος στη Ρου­μανία. Είχε βαπόρια, αλλά πέ­θανε νέος, 42 ετών.

Μετά πήγατε σε κάποια Σχολή;

Όχι. Την 1^η Δεκεμβρίου του 1948 μπαρκάρισα από τη Σύρο με το liberty ΘΕΜΩΝΗ της Kassos Shipping Navigation των α­δελφών Νικολάου και Μηνά Ρεθύμνη. Είμαστε τέσσερις δόκι­μοι. Εγώ ήμουνα στο ΘΕΜΩΝΗ μέχρι το 1952 ως ναυτόπαις, μετά δόκιμος, έπειτα ναύτης.

• • • •

[[Τον περασμένο μήνα σύμφωνα με την καταγραφή του λιμεναρχείου, κατέφθασαν στο λιμάνι τους 124 ατμό­πλοια, από τα όποια 21 ελληνικά μη συμβατικά, ένα πολεμικό, 42 ταχυδρο­μικά ελληνικής και ξένης σημαίας, που εξυπηρετούν την εξωτερική συγκοινωνία της επικράτειας και ανήκουν σε εταιρείες με έδρα στο εξωτερικό, και 60 φορτηγά ελληνικής και ξένης σημαί­ας. Τον αντίστοιχο περσινό μήνα ήταν κάπως λιγότερα, αλλά το κέρδος για την πόλη ήταν τεράστιο. Για όλους…]]*

• • • •

Το 1952, επειδή το βαπόρι θα περνούσε από την Κρήτη για πετρέλαια, με τον κίνδυνο να μας πιάσουν στον έλεγχο για να πάμε στον στρατό, ο εφο­πλιστής μάς μοίρασε σε άλλα βαπόρια. Εμένα με έστειλε ναύτη σε άλλο πλοίο ελληνικών συμφερόντων, αλλά με αγγλι­κή σημαία, το φορτηγό ΝΟΕΜΙ. Αυτό ήταν το πρώην ΚΩΝ­ΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 12ος του Ιωσηφόγλου, ναυπήγησης 1927, τύ­που three island. Ο καπετάνιος, ο Αʹ μηχανικός και ο ασυρματι­στής ήταν Εγγλέζοι. Έμεινα μέ­χρι το 1954. Από το 1953 και με­τά ήμουν ανθυποπλοίαρχος χωρίς δίπλωμα. Όταν ένα χρό­νο μετά ήρθα να υπηρετήσω τη θητεία μου, 27 μήνες στο Πολεμικό Ναυτικό, έδωσα εξε­τάσεις και πήρα το δίπλωμα του ανθυποπλοιάρχου.

Πώς ήταν τα ταξίδια τότε;

Ήταν δύσκολα. Τα καράβια δεν ήταν όπως τα σημερι­νά, ούτε ως προς τον εξοπλισμό και τις ανέσεις, ούτε ως προς το μέγεθος. Ο καιρός μάς ταλαι­πωρούσε πολύ. Θυμάμαι έναν Δεκέμβρη με το φορτηγό ARMAR tou Βάτη, όπου καπετάνεψα –ήταν ένα liberty που το εί­χαν κόψει στη μέση και του εί­χαν προσθέσει αμπάρι. Έτσι εί­χε τέσσερα αμπάρια μπροστά και δύο πίσω. Να σημειωθεί ότι η επιμήκυνση του είχε δώσει πε­ρισσότερη ταχύτητα. Φύγαμε χωρίς φορτίο από τη Γιοκοχάμα με προορισμό το Vancouver του Καναδά, για να φορτώσου­με ξυλεία. Μου τηλεφώνησε ο πλοιοκτήτης και μου έδωσε ε­ντολή να κάνω «τόξο μέγιστου κύκλου», για να κάνω λιγότερα μίλια. Επειδή ήταν χειμώνας, ε­γώ τράβηξα ανατολικά ευθεία, αλλά με έπιασε ένα storm ακτί­νας 1.200 μιλίων, ίσαμε 12 μπο­φόρ. Ήμασταν καμιά 15αριά βαπόρια, μιλούσαμε με τα VHF, εμείς ξεφόρτωτοι, ολόκληρο το βαπόρι τρανταζόταν, δεν κυ­βερνιόταν. Ήρθε ο μηχανικός και μου λέει: «Καπετάνιε, θα σπάσουμε τη μηχανή». Του έ­δωσα εντολή να την κλείσει και ήμασταν ακυβέρνητοι δυόμισι 24ωρα! Όπου μας πήγαινε το κύμα. Όταν μαλάκωσε ο καιρός και βάλαμε μπροστά τη μηχανή μας είχε ρίξει «κάτω» (νότια) καμιά ογδονταριά μίλια. Όταν φτάσαμε στο Vancouver, παραμονές του νέου έτους, είχε μια άπνοια και είχε πέσει τέτοια ομίχλη, που δεν έβλεπες ούτε μέχρι την πλώρη. Σιγά σιγά, με τη βοή­θεια και του ραντάρ, τα καταφέραμε. Εκ των υστέρων μάθαμε ότι δυο πλοία είχαν πάθει μεγάλες ζημιές. Ένα νορβηγικό, που μάλιστα έκανε το παρθενικό του ταξίδι, και ένα ελληνικό liberty, που του είχε σπάσει η μηχανή.

Μια άλλη φορά πάλι, με ένα φορτηγό, το ΗΕLLESPONΤ του Εμπει­ρίκου, στο οποίο ήμουν υπο­πλοίαρχος, πηγαίναμε στο Rotterdam της Ολλανδίας. Λόγω της κακοκαιρίας που επικρα­τούσε όμως –είχε ίσαμε 11 μποφόρ– δεν μπορούσε να έρθει ο πιλότος να μας πάρει και επί δύο ημέρες κάναμε βόλτες πάνω κάτω έξω από το καραβοφάναρο Goring. Πάθαμε πάρα πολλές ζημιές τότε. Στις αρχές πάλι του 1960 με το φορτηγό ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ –και αυτό της Kassos– ταξίδεψα ως υποπλοίαρχος, με τη γυναίκα μου Νίκη αμέσως μετά το γάμο μας, από Γερμανία για Ιαπωνία μέσω Σουέζ. Σε ένα ταξίδι πήγαμε πολύ βόρεια στο λιμάνι Νταλιάν της Κίνας να φορτώσουμε σόγια για τη Δανία. Έκανε φοβερό κρύο. Όσο πε­ριμέναμε έξω από το λιμάνι στη σειρά για να φορτώσουμε, μας κάνανε τέτοιον εξονυχι­στικό έλεγχο οι Κινέζοι που ό­μοιό του δεν έχω ξαναδεί. Ήταν επί Μάο και τα μέτρα ασφάλειας ήταν δρακόντεια. Θυμάμαι ότι ένας από τους επιθεωρητές είδε ένα χάρτη στην καμπίνα ενός δοκίμου και όταν εντόπισε την Ταϊβάν, έκανε θέμα. Μας έδωσαν να καταλάβουμε ότι τη θεωρού­σαν δική τους και ζήτησαν να σβηστεί το όνομα και να γρα­φτεί η λέξη Φορμόζα. Επέ­στρεψα στη Γερμανία τον Αύ­γουστο του 1960, όταν η γυ­ναίκα μου έφυγε για την Ελλάδα έγκυος στο πρώτο μας παιδί.

Πώς ήταν η ζωή των ναυτικών στα liberty;

Κοιτάξτε, είχαν ανέ­σεις αυτά τα βαπόρια. Είχαν την τρα­πεζαρία τους, είχαν καπνιστήριο, οι αξιωματικοί είχαν το σα­λόνι τους, είχαν πλυντήρια, ενώ ως προς τις καμπίνες το πλή­ρωμα ήταν ανά δύο και κάθε αξιωματικός είχε τη δική του. Όλο δε το πλήρωμα μαζευόταν στη μέση του πλοίου κάτω από τη γέφυρα. Τώρα, στα φορτηγά, επειδή η Κασσιακή ήταν ε­ταιρεία της Σύρου, όπως και ο Βάτης, τα περισσότερα πληρώ­ματα ήταν Συριανοί, Τηνιακοί και Σαντορινιοί. Κυκλαδίτες ως επί το πλείστον.

Τι θυμάστε από τη Σύρο όταν είσαστε παιδί;

Υπήρχε πλούτος. Πολλοί κα­πεταναίοι, πολλοί ναυτικοί. Υπήρχε η Σχολή Μηχανικών και μετά η Σχολή Πλοιάρχων. Ερχόντουσαν τα βαπόρια να κάνουν ανθράκευση. Τα προη­γούμενα χρόνια είχε ακόμη πιο πολλή κίνηση. Τα πλοία από Ρουμανία και Ρωσία, που φορτώνανε σιτάρια για Ευρώπη και Αμερική, περνούσαν από τη Σύρο.

• • • •

[[Έριχνε άγκυρα για τρεις ώρες στο λιμάνι της Ερμούπολης, κατέβαιναν οι επιβάτες, ξεφορτώνονταν τα εμπορεύματα, τι πένθη, τι συναντήσεις και αποχαιρετισμοί, και μετά κατευθείαν για τα Χανιά, το Ηράκλειο, την Αλεξάνδρεια, την Αργεντινή, τη Βραζιλία και την Αμερική. Κι από εκεί πίσω ξανά στην Ευρώπη. Στο Κάρντιφ, στο Μάντσεστερ και στη Μασσαλία, στην Οδησσό και ξανά στη στοιχειωμένη Σμύρνη.]]*

• • • •

Οι εφοπλιστές και οι μεγαλέ­μποροι έχτιζαν τα αρχοντικά τους δίπλα στη θάλασσα στα Βαπόρια, αλλά και επαύλεις σε όλο το νησί. Υπήρχε ευημερία, πολυτέλεια, ευρωπαϊκή φινέ­τσα. Να σκεφτείτε ότι οι άνθρω­ποι δεν έβγαιναν ποτέ από το σπίτι τους την ίδια μέρα με τα ί­δια ρούχα. Ούτε οι γυναίκες, ού­τε οι άνδρες. Η Σύρος, έλεγαν, ήταν το δεύτερο Παρίσι.

• • • •

[[Μόνο οι νεαρές, πανέμορφες και σιω­πηλές δεσποινίδες ξεχώριζαν. Ωχρές οι περισσότερες και κάπως αμήχανες, με ελάχιστη πούδρα και ρουζ στα μάγου­λα και κραγιόν στα χείλη. Ντυμένες κι αυτές με την τελευταία παρισινή μόδα, ένα αφρισμένο κύμα από δαντέλες, οργάντζες, βελούδα, μπροκάρ, μεταξωτά και ταφτάδες, αφήναν τα χέρια τους να πετούν, πουλιά του ονείρου…]]*

• • • •

Η χώρα είχε πολλή ζωή. Ερχόντουσαν πολλοί θίασοι με σπουδαίους ηθοποιούς και έπαιζαν στο θέα­τρο Απόλλων, τη μικρή Σκάλα. Παιδί θυμάμαι το μεγάλο γεγο­νός: είχε έρθει στη Σύρο το Βα­σιλικό Θέατρο (νυν Εθνικό) να παίξει την κωμωδία του Μελά «Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται» ή την τραγωδία «Οθέλλος και Δεισδαιμόνα» του Σαίξπηρ.

• • • •

[[Οι γυναίκες τους έλαμπαν μέσα στις μου­σελίνες, τα βελούδα και τα διαμάντια σαν εικόνα της Ευαγγελίστριας, απόψε στο θέατρο… «Το θέατρον ασφυκτιά», της είπε. Τα διαμάντια των κυρίων στα θεωρεία είναι κάτι το ασύλληπτο …]]*

• • • •

Στην ακτοπλοΐα ποτέ ήρθατε;

Το 1965, όταν γεννήθηκε ο δεύτερος γιός μου. Ήταν επιθυ­μία και επιταγή της γυναίκας μου. Μου έλεγε: «Καλύτερα λίγα (χρήματα) και κοντά, παρά πολ­λά και μακριά.»

Ποιο ήταν το πρώτο σας πλοίο;            

Ήταν το ΑΠΟΛΛΩΝ του Νομι­κού. Πήγαμε στην Dieppe, στη Γαλλία και το παραλάβαμε. Είχε μηχανές 22.000 hp, τουρ­μπίνες και έπιανε 23 μίλια. Εγώ ήμουν ύπαρχος και έμεινα μέ­χρι το 1967. Αρχικά κάναμε τη γραμμή Σύρος-Τήνος-Πάρος-Νάξος. Θυμάμαι ότι στο πρώτο ταξίδι της χρονιάς, την άνοιξη, ειδοποιούσε η εταιρεία να γίνει αγιασμός στην Τήνο και ν’ ανέ­βει η εικόνα της Παναγίας στο πλοίο, για να πάει καλά η σε­ζόν. Πηγαίναμε μέχρι επάνω στον ιερό ναό και φέρναμε συ­νοδεία την εικόνα στο πλοίο. Ω­ραία χρόνια ήταν, δεν ξέρω αν το κάνουν τώρα … Και σ’ ένα από τα ταξίδια μας «βγάλαμε» και τη «Μις Καλό Ταξίδι!» Από εκεί μεταπήδησα στο ΚΑΝΑΡΗΣ ως καπετάνιος, αλλά έκανα σκάντζα τις άδειες και στο ΚΑΡΑΪΣ­ΚΑΚΗΣ. Ήταν τα γνωστά πλοία των ιταλικών επανορθώσεων, όπως και τα ΜΙΑΟΥΛΗΣ, ΑΓΑ­ΜΕΜΝΩΝ, ΑΧΙΛΛΕΥΣ του Νο­μικού και το ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ του Ποταμιάνου. Στην πιάτσα ακουγόταν τότε ότι τα πλοία αυτά ήρθαν 13 μέτρα κοντύτε­ρα και πως κατά το δούναι και λαβείν των επιτροπών «ή δεν ­φτάσανε τα λεφτά ή λήφθηκαν τα μέτρα». Τέλος πάντων.

Με το ΚΑΝΑΡΗΣ ποια γραμμή κάνατε;

Σύρος – Τήνος – Μύκονος – Άγιος Κήρυκος – Καρλόβασι – Βαθύ (Σάμος). Κάναμε δύο ταξίδια την εβδομάδα περίπου.

Πώς ήταν η ακτοπλοΐα εκείνα τα χρόνια;

Ήταν διαφορετική. Υπήρχε βέ­βαια και ανταγωνισμός. Όταν ήμουν στο ΑΠΟΛΛΩΝ είχαμε α­νταγωνισμό με το ΝΑΪΑΣ του Κατσουλάκου. Με το ΑΠΟΛ­ΛΩΝ φεύγαμε στις 8:00 από τον Πειραιά και φτάναμε στις 12:00 στη Σύρο. Σφυρίζαμε και ήξεραν οι Συριανοί ότι είναι α­κριβώς 12 το μεσημέρι. Μετά, στις 13:10 ήμασταν Τήνο. Εκεί καθόμαστε δύο με δυόμιση ώ­ρες. Πηγαίναμε για ψάρεμα με μια βενζινάκατο που μας έδινε ο πράκτορας και βγάζαμε τό­σα ψάρια που ταΐζαμε όλο το πλήρωμα. Ήταν ωραία χρόνια. Τώρα είναι διαφορετικά, δεν ξέρω. Στη συνέχεια, πήγα στο ΛΗΤΩ του Καρρά, που είχε τα ναυπηγεία του στο Πέραμα. Εκεί έμεινα για έναν χρόνο περί­που καπετάνιος το 1979. Ήταν το πρώην ΟΙΑ της Kriton Ship­ping.

Στο ΕΓ/ΟΓ ΣΑΜΑΙΝΑ πότε πή­γατε;

Τον Οκτώβριο του 1976. Το παρέλαβα από το Luebeck της Γερμανίας. Ήταν το πρώην M/SN MARY POPPINS της ΤΤ-Linie και έκανε μια γραμμή Γερ­μανία (Luebeck) – Δανία. Είχε μήκος 110 μέτρα και ταχύτητα 19 μίλια. Το φέραμε εδώ, έγιναν οι επισκευές και μπήκε στην γραμμή Ικαρία – Σάμος (Καρλόβασι, Βαθύ). Στη συνέχεια πή­γα στο ΑΛΚΥΩΝ του Δημήτρη Βεντούρη το 1980. Πρόκειται για το πρώην ΜΙΜΙΚΑ L. του Κώστα Λάτση. Το 1980 το κα­τέσχεσε η Εθνική Τράπεζα και του έδωσε το όνομα ΑΛΚΥΩΝ. Από την τράπεζα το πήρε ο Βεντούρης. Ήταν το δανέζικο πρώην KRONPRINSESSEINGRIS. Με αυτό κάναμε τη γραμμή Δωδεκάνησα (Πάτμος – Λέρος – Κάλυμνος – Κως – Ρόδος), αλλά και τη γραμμή Σέριφος – Σίφνος – Κίμωλος – Μήλος.

Μετά ήρθε η σειρά της ΔΑΝΕ;

Στη ΔΑΝΕ πήγα το 1982 ως ύ­παρχος στο ΚΑΜΙΡΟΣ και λίγο στο ΙΑΛΥΣΟΣ. Αυτά ήταν ωραία καράβια, αλλά δυστυχώς έπε­σαν έξω.

Και τα χαρτιά για τη σύνταξη;

Τα κατέθεσα τον Νοέμβρη του 1986.

Τώρα παρακολουθείτε τι γίνε­ται στην ακτοπλοΐα;

Όχι. Ούτε στον Πειραιά δεν κατεβαίνω. Πηγαίνω μόνο σε καμιά συνέλευση της Ένω­σης Συνταξιούχων Πλοιάρ­χων Εμπορικού Ναυτικού και στην κοπή της πίτας.

Εντούτοις, πιστεύετε πως n ναυ­τιλία μας έχει όση στήριξη πρέ­πει από το κράτος;

Όχι βέβαια, μπορούσε να είχε δοθεί περισσότερη βοήθεια. Άλλωστε έχει μεγάλο συμφέ­ρον το κράτος από τη ναυτιλία. Εμάς τους καπεταναί­ους μάς βοήθησε πολύ ο Ανω­μερίτης, ο πρώην υπουργός επί Σημίτη. Παίρναμε σύνταξη το 55% του βασικού και μας το έ­φτασε στο 70%. Είχε πρόθεση να το αυξήσει περισσότερο, αλ­λά δεν μπόρεσε.

Καπετάν Δημήτρη, ευχαριστούμε πολύ. Να είστε πάντα καλά.  

Και εγώ σας ευχαριστώ.

[*] Αποσπάσματα από το μυθιστόρημα: «Ο καιρός των χρυσανθέμων» του Μά­νου Ελευθερίου (εκ Σύρου επίσης), στο οποίο με περισσή γλαφυρότητα ανα­φέρονται στοιχεία της ένδοξης ιστορίας της Σύρου τον προηγούμενο αιώνα.

Αναδημοσίευση από το περιοδικό ΕΦΟΠΛΙΣΤΗΣ, τεύχος Ιουνίου 2011.

Θερμές ευχαριστίες στο νέο μέλος του Δ.Σ. Συνδέσμου Συριανών  Γιώργο Κοντογεώργη, γιο του καπετάν Δημήτρη Κοντογεώργη και στον  Σπύρο Θεοδωράκη, για την ευγενική παραχώρηση του γεμάτου αναμνήσεις υπέροχου άρθρου του.