Η Αγγελική Γ. Σίμωση
Δρ. Αρχαιολόγος Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων
και η έρευνα στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων
Κείμενο, φωτογραφίες Χρήστου Θανόπουλου
Τον Οκτώβριο του 2024 είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με το μέλος του Συνδέσμου Συριανών Δρ. Αρχαιολόγο Αγγελική Γ. Σίμωσι, Προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων μέχρι το 2018 και σήμερα Επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων, επιβλέπουσα από το 2012, για λογαριασμό του ΥΠ.ΠΟ. και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, στην έρευνα του σημαντικότερου ναυαγίου της αρχαιότητας στο Αιγαίο, του Ναυαγίου των Αντικυθήρων.
Η Αγγελική Σίμωσι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ερμούπολη Σύρου, τελείωσε το 2ο Τοσίτσειο Γυμνάσιο Εκάλης και σπούδασε αρχαιολογία στο Α.Π.Θ., στην εποχή των μεγάλων καθηγητών Μ. Ανδρόνικου, Γ. Δεσπίνη και Δ. Παντερμαλή. Μετεκπαιδεύτηκε με θέση ερευνήτριας στο Aix-En-Provence (1991-1993), όπου τελείωσε το μεταπτυχιακό της με θέμα: «Ο κλειστός πολεμικός λιμένας της Θάσου» και το 2009 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στο Ε.Κ.Π.Α. με θέμα: «Ο κλειστός πολεμικός λιμένας της Σάμου». Εργάστηκε ανελλιπώς από το 1983 έως το 2018 στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, της οποίας ήταν Προϊσταμένη από το 2008, διενεργώντας υποβρύχιες έρευνες σε όλη την Επικράτεια. Έχει συνεργαστεί με πολλούς ξένους σημαντικούς καθηγητές. Έχει κάνει πλήθος δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων στον τομέα της Ενάλιας Αρχαιολογίας. Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων μελετά και ανασκάπτει όχι μόνο ναυάγια, αλλά και καταποντισμένα λιμάνια, οικισμούς, αεροπλάνα παλαιότερα των 50 ετών κ.ά.
«Εργάζομαι ως επιβλέπουσα της έρευνας στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων, από το 2012 ανελλιπώς. Η διεύθυνση της έρευνας ξεκίνησε το 2012 αρχικά μόνο με μένα και από το 2021 σε συνεργασία με τον Καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης κ. Lorenz Bäumer και την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα. Το ΥΠ.ΠΟ. εγκρίνει κάθε χρόνο το πρόγραμμα της έρευνας. Όλες οι πληροφορίες για την εξέλιξη της έρευνας βρίσκονται αναρτημένες στα δελτία τύπου του ΥΠ.ΠΟ. Η φετινή χρονιά (2024) ήταν η καλύτερη. Έχει βρεθεί κομμάτι από το σκαρί (τέσσερα μαδέρια από το πέτσωμα, με τα ίχνη των νομέων) του πλοίου, το οποίο βυθίστηκε στο τελευταίο τέταρτο του 1ου αιώνα π.Χ. Οι αναλύσεις των ξύλων θα μας βοηθήσουν να μάθουμε για την προέλευση του πλοίου (των ξύλων), πότε και πού ναυπηγήθηκε, το μέγεθός του (μεγάλη ολκάς, μήκους 30-40 μ., πλάτους 15-20 μ., βάθους 6,5 μ., με τεράστιο φορτίο 250 τόνων). Φέτος τέθηκε το ερώτημα αν τα πλοία ήταν τελικά δύο, αλλά εγώ πολύ αμφιβάλλω γι’ αυτό. Δεν είναι καθόλου σίγουρο. Δεν έχει γίνει ανασκαφική τομή. Το 2025 τελειώνει το δεύτερο πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα. Είναι πρόταση δική μου και της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, η ανέλκυση του σκαριού του πλοίου, για να συντηρηθεί και να μη χαθεί στο βυθό. Όμως το κόστος είναι πολύ μεγάλο. Σημαντικό μέρος του φορτίου είναι στο βυθό. Το σηκώνουμε τμηματικά. Φέτος βρέθηκαν πολλά μαρμάρινα μέλη από αγάλματα, χέρια, πόδια, τμήματα ιματίων από χάλκινα αγάλματα, δύο κεφάλια. Φέτος βρέθηκε μαρμάρινο κεφάλι Ηρακλή με φύλλα αμπέλου. Πιθανότατα ταιριάζει στο ακέφαλο άγαλμα του Ηρακλή που βρίσκεται στο αίθριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Ηρακλής τύπου Farnese). Βρέθηκαν επίσης οστά των ναυαγών (τμήμα κρανίου, άκρα, δόντια), στα οποία θα γίνουν εξετάσεις DNA. Η χρηματοδότηση της έρευνας γίνεται από την Ελβετική ΗUBLOT, αλλά τα περισσότερα προέρχονται από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Το 2018 μετατέθηκα στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας. Το 2021 έγιναν τα εγκαίνια του νέου Διαχρονικού Μουσείου Χαλκίδας Αρέθουσα, το οποίο στεγάζεται στο βιομηχανικό κτήριο παλιού οινοπνευματοποιείου-ποτοποιείου «Αρέθουσα Α.Ε.», έναντι των Κ.Τ.Ε.Λ., στη βιομηχανική περιοχή Χαλκίδας. Το νέο μουσείο περιλαμβάνει διάφορες ενότητες, από την Εύβοια και Σκύρο (από την Παλαιολιθική Εποχή έως τον 20ο αιώνα), τις οποίες μπορεί να παρακολουθήσει κάποιος ακολουθώντας τις διαδρομές του κτηρίου. Μια ενότητα είναι αφιερωμένη στην ιστορία του ποτοποιείου. Άλλες ενότητες περιλαμβάνουν τα ευρήματα του προϊστορικού οικισμού του Μάνικα, του οικισμού στο Λευκαντί (10ος αι. π.Χ.), τον αποικισμό των Ευβοέων στη Δύση, το ιερό της Αρτέμιδος στην Αυλίδα (και η σύνδεσή του με τα ομηρικά έπη), το βενετσιάνικο Νεγκροπόντε, το οθωμανικό Εγριμπόζ, τη βιομηχανική Χαλκίδα του 20ου αιώνα, κ.α. Εξετάζονται όχι μόνο η ιστορία αλλά και η οικονομία, στο Διαχρονικό Μουσείο της Εύβοιας.
Έχω εργαστεί σε διάφορες περιοχές της Εύβοιας, Ερέτρια, Αλιβέρι, Καρυστία, Χαλκίδα, και στη Σκύρο. Τώρα συνεργάζομαι με τους Ελβετούς στις ανασκαφές στο ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος (στην Αμάρυνθο). Κάτω από τον αρχαϊκό ναό (τέλος 6ου αι. π.Χ.), βρέθηκε ο γεωμετρικός αψιδωτός ναός (τέλος 8ου αι. π.Χ.) και μυκηναϊκό κτήριο (12ος-10ος αι. π.Χ.). Ο γεωμετρικός ναός της Αμαρυσίας Αρτέμιδος συγκαταλέγεται στους αρχαιότερους μνημειακούς ναούς του ελληνικού κόσμου, μαζί με το ναό του Απόλλωνα στην Ερέτρια (όπου οι ανασκαφές διενεργούνται επί 60 χρόνια από την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα, το Ηραίο της Σάμου και το ναό της Αρτέμιδος στο Άνω Μαζαράκι (Αχαΐα). Στις ανασκαφές του Αρτεμισίου στην Αμάρυνθο συμμετέχουν οι Ελβετοί αρχαιολόγοι: Sylvian Fachard (Διευθυντής της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής), Tamara Saggini, Όλγα Κυριαζή, κ.α. Το παλαιό αρχαιολογικό μουσείο Χαλκίδας ανακαινίστηκε στη διάρκεια της θητείας μου. Το 2022 μετατέθηκα στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, όπου έμεινα για ένα χρόνο και ανακαίνισα το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Έχει δρομολογηθεί πλέον η δημιουργία του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων, στα παλιά σιλό του λιμένα Πειραιά, δίπλα στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Έχω εργαστεί με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε διάφορες υποβρύχιες ανασκαφές, σε όλη την Ελλάδα, όπως: Θάσο (για 8 χρόνια), Σάμο (διδακτορική διατριβή), Αλιμνιά Ρόδου (για 2 χρόνια), Σαλαμίνα, Λέχαιο, Νάξο, Φάρο Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο (για 3 χρόνια), κ.α. Έχω εργαστεί σε διάφορα ελληνικά μουσεία, όπως στο Ναυτικό Μουσείο Νέας Κούταλης στη Λήμνο, όπου έχω ταξινομήσει τους αμφορείς της αρχαιολογικής συλλογής, αυτούς που έβρισκαν οι Κουταλιανοί σφουγγαράδες στο βυθό της θάλασσας, κ.α. Την 1η Ιανουαρίου 2024 βγήκα στη σύνταξη και ανακηρύχτηκα Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων. Συνεχίζω να είμαι επιβλέπουσα στην έρευνα του Ναυαγίου των Αντικυθήρων. Επίσης, εργάζομαι επί καθημερινής βάσεως στο έργο του Ελληνικού. Δεν καταδύομαι πλέον, όμως παρακολουθώ τους δύτες και την έρευνα, από οθόνη, σε πραγματικό χρόνο. Συχνά ταξιδεύω στη Γενεύη, ή για επαγγελματικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα. Είμαι διαθέσιμη να ξεναγήσω το Σύνδεσμο Συριανών στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά και Χαλκίδας, στον αρχαιολογικό χώρο και μουσείο της Ερέτριας. Επίσης, να δώσω διάλεξη στη Στέγη του Συνδέσμου Συριανών, για το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, όπως είχα κάνει το Νοέμβριο του 2018. Η δουλειά του αρχαιολόγου είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Δεν λείπουν βέβαια οι αντιζηλίες και τα μίση. Υπάρχει μεγάλο προσωπικό κόστος.»
Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων εντοπίστηκε το 1900 από Συμιακούς σπογγαλιείς, των οποίων τα δύο πλοιάρια προσάραξαν στη θέση «Πινακάκια» ΒΑ των Αντικυθήρων. Το ναυάγιο είναι πολύ κοντά στις ακτές, πάνω σε μια απότομη επικλινή πλαγιά, σε βάθος 55μ., και οι καιρικές συνθήκες είναι συνήθως δυσμενείς. Οι προσπάθειες των σπογγαλιέων συνεχίστηκαν και από το ελληνικό κράτος, την Αρχαιολογική Υπηρεσία, με τη βοήθεια του Πολεμικού Ναυτικού και ξένων ειδικών. Το 1901 ανελκύστηκε ο περίφημος χάλκινος «Έφηβος των Αντικυθήρων» (340–330 π.Χ.), το μαρμάρινο άγαλμα του Ηρακλή τύπου “Farnese” (1ος αι. π.Χ.), ο ανδριάντας φιλοσόφου (230 π.Χ.), μπρούτζινα αγαλμάτια, μαρμάρινο άγαλμα του Ερμή, του Απόλλωνα και του αγοριού, άλλα πρωτότυπα και άλλα αντίγραφα. Το σημαντικότερο όμως εύρημα είναι ο περίφημος «Μηχανισμός των Αντικυθήρων» (1ος αι. π.Χ.), με μπρούτζινους οδοντωτούς τροχούς τοποθετημένους σε ξύλινο τετράγωνο κουτί, ο μοναδικός αρχαίος αναλογικός υπολογιστής των κινήσεων των ουρανίων σωμάτων, των φάσεων ηλίου-σελήνης, με ενσωματωμένα τέσσερα ημερολόγια (150 π.Χ.). Ίσως ένα χάλκινο δισκοειδές αντικείμενο, με τέσσερις διάτρητες αποφύσεις και παράσταση βοοειδούς, είναι το κάλυμμα του κεντρικού δίσκου του Μηχανισμού. Το φορτίο του πλοίου αποτελούσαν γλυπτά μαρμάρινα και χάλκινα, έπιπλα (βρέθηκαν χάλκινα τμήματα από ξύλινες κλίνες – ανάκλιντρα), αγγεία από άργυρο, χαλκό, μόλυβδο, κασσίτερο, πολυτελή γυάλινα σκεύη (τεχνική mille fiori), χρυσά κοσμήματα (δαχτυλίδια, σκουλαρίκια), κεραμικά αγγεία (κύπελλα, οινοχόες, λάγυνοι, πινάκια, όλπες, μυροδοχεία, λύχνοι, μαγειρικά σκεύη), τέσσερις τύποι οξυπύθμενων αμφορέων (ροδιακοί, κώοι, της ομάδας του Νικάνδρου από Έφεσο, τύπου Lamboglia 2 από την Κάτω Ιταλία και ψευδοκώοι). Το πλοίο βυθίστηκε γύρω στο 60–70 π.Χ. Ανελκύστηκαν συνολικά 36 αγάλματα, τα οποία κατέληξαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Ε.Α.Μ.) και έξι από αυτά κοσμούν το αίθριό του. Όλα αυτά τα αντικείμενα προορίζονταν πιθανότατα για επαύλεις πλούσιων Ρωμαίων στην Ιταλία.
Το 1976 ο Jacques Yves Cousteau, που είχε ήδη επισκεφθεί το ναυάγιο το 1953, πραγματοποίησε συμπληρωματική έρευνα στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων (12/6/1976–20/11/1976), όπως και σε άλλες θέσεις στο Αιγαίο. Οι Γάλλοι δύτες φορούσαν στολές, εφοδιασμένοι με ατομικές φιάλες οξυγόνου (scuba) και ειδική συσκευή αναρρόφησης άμμου (σωλήνας saucisse). Ανελκύστηκαν πλήθος αντικειμένων. Αυτό το γεγονός έδωσε το έναυσμα ίδρυσης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, την ίδια χρονιά.
Το 2012 πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Ε.Α.Μ.) η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» και ξεκίνησε το πρώτο πενταετές πρόγραμμα 2012–2017 και 2019, της «Eπιστροφής στα Αντικύθηρα», με την υποστήριξη του COSMOTE, του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, την ελβετική ωρολογοποιία Hublot, τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ΑΡΓΩ, τη Swordspoint Foundation, την Autodesk, την ξενοδοχειακή επιχείρηση COSTA NAVARINO, την Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων, κ.α. Η ανασκαφή τελούσε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τεχνική υποστήριξη παρείχε το Woods Hole Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, υπό τον καθηγητή αρχαιολογίας B. Foley που έκανε την προκαταρκτική έρευνα το 2012, μαζί με τον Θ. Θεοδούλου και άλλους αρχαιολόγους της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων. Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν Έλληνες και Αμερικανοί δύτες. Έγινε ακριβής τοπογραφική αποτύπωση της θέσης του ναυαγίου και τρισδιάστατη βυθομετρική και φωτογραφική απεικόνισή του (2012–2013). Από το 2014 χρησιμοποιήθηκε η περίφημη υποβρύχια στολή με σκάφανδρο EXOSUIT, που μοιάζει με τη στολή του αστροναύτη. Το αέριο αναπνοής των δυτών ήταν το trimix, μίγμα οξυγόνου, ηλίου και αζώτου, το οποίο επιτρέπει στο δύτη να παραμείνει σε βάθος έως 300 μ., χωρίς αποσυμπίεση. Χρησιμοποιήθηκαν αυτόνομο υποβρύχιο αυτοκινούμενο όχημα RUV και ανιχνευτές μετάλλων. Πλωτά μέσα επιφανείας ήταν το ναρκαλιευτικό ««ΘΕΤΙΣ» του Π.Ν. και το σκάφος «ΓΛΑΡΟΣ» του Πάνου Λασκαρίδη. Ανελκύστηκαν τμήματα του πετσώματος του πλοίου (που κατασκευαζόταν με την τεχνική shell – first (πρώτα το κέλυφος) από ξύλο φτελιάς, που χρονολογήθηκε με τη μέθοδο του C14 στο 220 π.Χ., άρα ήταν ένα γέρικο πλοίο, τμήμα της μολύβδινης επένδυσης του κύτους (για να προστατεύεται το ξύλο από τη διάβρωση των θαλάσσιων μικροοργανισμών), χάλκινοι ήλοι, καλυπτήριοι κέραμοι κορινθιακού τύπου (μάλλον ανήκαν στο μαγειρείο επί του καταστρώματος), στύποι μολύβδινοι αγκυρών, τρεις μολύβδινες βολίδες διερεύνησης βάθους – μορφολογίας βυθού (καταπειρατηρίες), τμήμα μολύβδινου σωλήνα (από αντλία απάντλησης υδάτων–σεντίνα), μολύβδινος δακτύλιος απελευθέρωσης άγκυρας (εξολκέας), τμήματα αγαλμάτων, ορθογώνια πλάκα με περιχείλωμα από ερυθρωπό μάρμαρο (επίστεψη τράπεζας), τμήματα κυλινδρικών οστέινων αυλών (μουσικών οργάνων), γυάλινοι πεσσοί (επιτραπέζιο παιχνίδι), πυρήνες καρπών ελιάς και κελύφη σαλιγκαριών (διατροφή επιβαινόντων), σκελετικά κατάλοιπα τεσσάρων ανδρών και μιας γυναίκας, οξυπύθμενοι αμφορείς. Ακολούθησαν δύο εκθέσεις με τα ευρήματα στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (2016, 2017). Μέχρι το 2019 είχε ολοκληρωθεί η αποτύπωση του ναυαγίου με τη μέθοδο της φωτογραμμετρίας.
Το 2021 ξεκίνησε το δεύτερο πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα σε συνεργασία με την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα. Στο δεκαήμερο 1–10/10/2021 ολοκληρώθηκε η τρισδιάστατη φωτογραμμετρική απεικόνιση του χώρου. Ανελκύστηκαν στοιχεία του πλοίου και θραύσματα κεραμικής. Στο διάστημα 23/5/2022–15/6/2022, ανελκύστηκαν βράχοι που κάλυπταν τμήμα του ναυαγίου, με ειδικούς σάκους ανέλκυσης που γέμιζαν με αέρα από το σκάφος της ομάδας Hublot Xplorations. Ανασύρθηκε η κεφαλή του Ηρακλή του τύπου “Farnese”, που μάλλον ανήκει στο ακέφαλο άγαλμα που είχε ανελκυστεί το 1900, εξαρτήματα του πλοίου, κ.α.
Στο διάστημα 19/5/2023–18/6/2023 έγινε στρωματογραφική μελέτη του ναυαγίου με το φορτίο του, η οποία επεκτάθηκε και σε νέες περιοχές. Εκεί που είχαν μετακινηθεί οι βράχοι, έγινε ανασκαφική τομή 2×2 μ. σε βάθος 43–46 μ. και αποκαλύφθηκαν ανθρώπινα οστά, τμήματα κεραμικών και γυάλινων αντικειμένων, χάλκινα καρφιά, κ.α., παράλληλα με ψηφιακή τρισδιάστατη απεικόνιση της ανασκαφής. Το 2024 οι ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 14/5/2024-14/6/2024, από ομάδα καταδυόμενων αρχαιολόγων και δυτών, συμπεριλαμβανομένης και της Μονάδας Υποβρυχίων Αποστολών (Ομάδας ειδικών καταδύσεων) του Λιμενικού Σώματος (Λ.Σ.), υπό τη διεύθυνση του Αλέξανδρου Σωτηρίου, συνεργάτη και ερευνητή του Πανεπιστημίου της Γενεύης, και του συνεργάτη ερευνητή Γεώργιου Μπιτσάκη. Χάρη στην υποστήριξη του Ιδρύματος Nereus Research, ορισμένοι δύτες είχαν αναπνευστικές συσκευές κλειστού κυκλώματος (μικτών αερίων) και έτσι μπορούσαν να καταδύονται σε βάθη άνω των 45 μ. και να παραμένουν για 30 έως 45 λεπτά. Χρησιμοποιήθηκαν υποβρύχια μη επανδρωμένα οχήματα, τα οποία χειρίζονταν άνδρες της Hublot Xplorations και του Λ.Σ. Στο σκάφος «ΠΟΤΑΜΟΣ», όπως και τα προηγούμενα χρόνια, λειτουργούσε επιστημονικό εργαστήριο όπου γίνονταν αναλύσεις επιτόπου, για τον προσδιορισμό της σύνθεσης της στρωματογραφίας και την ταυτοποίηση διαφόρων υλικών (π.χ. πίσσα σε μολύβδινα ή κεραμικά αντικείμενα) και τρισδιάστατα ψηφιακά μοντέλα, βάσει του G.I.S. (Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών). Σε συνέχεια των τομών που διανοίχθηκαν το 2022 και 2023 στο «Χώρο Α», ανασκάφηκαν τα τετράγωνα Ε 130 – 131, σε βάθος 42 μ. Εντοπίστηκαν πολυάριθμα θραύσματα κεραμικών, μαρμάρινων γλυπτών, τμήμα του κύτους του ναυαγισμένου πλοίου. Έγινε ανασκαφή τετραγώνου 2×2 μ. σε βάθος 51 μ. σε περιοχή 28 μ. ΒΑ με μεγάλη συγκέντρωση κεραμικής και εντοπίστηκε πλούσιο υλικό.
Σε μια δεύτερη θέση 200 μ. νοτιότερα, «Χώρος Β», με μεγάλο αριθμό αμφορέων, ανασκάφηκε έκταση 1 τ.μ. και βρέθηκαν κεραμικά, χάλκινα καρφιά και θραύσματα ξύλου. Οι αμφορείς που ανελκύστηκαν φωτογραφήθηκαν, ταυτοποιήθηκαν και χρονολογήθηκαν. Θα χρειαστούν περαιτέρω έρευνες για να διευκρινιστεί αν οι χώροι Α και Β ανήκουν σε δύο διαφορετικά ναυάγια της ίδιας περιόδου ή όχι.
Από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων συμμετέχουν οι καταδυόμενες κ. Αικατερίνη Ταγωνίδου και Αθηνά Πατσούρου. Μεγάλη ήταν η συμπαράσταση του Δημάρχου Αντικυθήρων κ. Ευστράτιου Χαρχαλάκη και των κατοίκων του νησιού. Το έργο τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και την αρωγή του Δήμου Κυθήρων και Αντικυθήρων. Οι υποβρύχιες έρευνες στα Αντικύθηρα θα συνεχιστούν το 2025, στο διάστημα 14/5/2025–31/5/2025.
Στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη φιλοξενείται η έκθεση «Ναυάγιο των Αντικυθήρων: 124 χρόνια υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας», στο λιμάνι της Ζέας, στον Πειραιά, από 20 Νοεμβρίου 2024 έως 20 Ιανουαρίου 2025, Δευτέρα – Παρασκευή: 10:00 – 16:00, Σάββατο – Κυριακή: 11:00 – 14:00. Μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, σε επιμέλεια Αγγελικής Σίμωσι, με τα πλέον αντιπροσωπευτικά, νεότερα και παλιότερα ευρήματα, σε τρεις ενότητες, που αφορούν το πλοίο και την εξαρτία του, τους επιβαίνοντες, το φορτίο, και φέρνουν σε επαφή το κοινό με το σημαντικότερο αρχαίο ελληνικό ναυάγιο. Η είσοδος είναι δωρεάν.
Συγχαρητήρια σε όλους για τις προσπάθειές τους και ιδιαιτέρως στην άξια συμπατριώτισσά μας Δρ. Αγγελική Σίμωσι. Με το καλό να δημιουργηθεί και το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, που είναι τόσο σημαντικό για ένα ναυτικό έθνος, όπως η Ελλάδα!
Βιβλιογραφία: