Αντώνης Αλμπανόπουλος
Νησιώτικη Κακαβιά
26 Σεπτεμβρίου 2024Καλό Ξημέρωμα
26 Σεπτεμβρίου 2024Αντώνης Αλμπανόπουλος
Αντώνης Αλμπανόπουλος,
ένας πρωτοποριακός κινηματογραφιστής στη Σύρο
Κείμενο, φωτογραφίες, Χρήστου Θανόπουλου
Το Σάββατο 24 Αυγούστου 2024, στο Θέατρο «Απόλλων» πραγματοποιήθηκε μια μοναδική προβολή–παρουσίαση της ζωής και του έργου του πρωτοποριακού κινηματογραφιστή Αντώνη Αλμπανόπουλου (Ερμούπολη 1928–2019), ο οποίος στις ταινίες του αποτύπωσε με γλαφυρό τρόπο την καθημερινή ζωή, το αστικό τοπίο και τη φύση, κυρίως στη Σύρο, αλλά και Πάρο, Τήνο, τη δεκαετία του ΄60. Αφηγητής της εκδήλωσης ήταν ο γιος του Νίκος Αλμπανόπουλος, πρώην αντιδήμαρχος, ο οποίος βασισμένος στο προσωπικό αρχείο του πατέρα του, παρουσίασε με τεκμηριωμένο και αφηγηματικό τρόπο πως προετοιμάστηκαν και γυρίστηκαν τα ντοκιμαντέρ, ποιοι συμμετείχαν, ποιος ήταν παραγωγός και σκηνοθέτης. Προβλήθηκαν οι ταινίες μικρού μήκους που έχουν διασωθεί, ολόκληρες ή τμήματά τους, πολλές φωτογραφίες, συνεντεύξεις, έγγραφα, αποσπάσματα από το βιβλίο εσόδων–εξόδων, κ.α. Τα έσοδα της εκδήλωσης διατέθηκαν στο Σύλλογο Παροχής Φροντίδας και Κατ’ οίκον Νοσηλείας Σύρου, στο Δ.Σ. του οποίου ο Αντώνης Αλμπανόπουλος υπήρξε δραστήριο μέλος. Η εκδήλωση είχε πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά τον Ιούλιο 2022, κατά την έναρξη του 10ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Σύρου (SIFF), οπότε είχε προβληθεί και η πρώτη εμβληματική ταινία του Αλμπανόπουλου.
Ο Αντώνης Αλμπανόπουλος γεννήθηκε στην Ερμούπολη το 1928. Γονείς του ήταν ο καπνοπώλης Νίκος Αλμπανόπουλος (γ. 1890) από την Ερμούπολη και η Φρόσω Πορή (γ. 1897) από την Ικαρία, που είχε έρθει στη Σύρο ανήλικο κορίτσι να εργαστεί ως υπηρέτρια. Απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γιώργο (γ. 1925) και τον Αντώνη.
Ο Αντώνης Αλμπανόπουλος ξεκίνησε σε ηλικία 14 ετών να εργάζεται ως τιτλαδόρος, (δηλαδή να τοποθετεί τους υπότιτλους σε κάθε σκηνή κάτω από το φίλμ), μαζί με το μηχανικό προβολής, πρόσφυγα Βασίλη Μαντό, στο Θέατρο «Απόλλων» που λειτουργούσε ως χειμερινός κινηματογράφος, σε κινηματογραφικές προβολές για τα ιταλικά-γερμανικά κατοχικά στρατεύματα, αλλά και Συριανούς. Σε ηλικία 16 ετών, με την προβολή του επίσημου ντοκιμαντέρ της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφόρησης, για τη συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία (6 Ιουνίου 1944), ενημερώθηκε για την τροπή του πολέμου και πληροφόρησε κρυφά τους φίλους του.
Μετά την απελευθέρωση εργάστηκε ως μηχανικός προβολής για 20 χρόνια, σε κινηματογράφους του Π. Δασκαλέα, στην Ερμούπολη, Άνω Σύρο, Βάρη, Κίνι, κ.α. Επίσης, εργάστηκε στην Κορινθία, Ρόδο («Απόλλων»), Πάρο («Απόλλων», «Πικολίνο»), για πάνω από 50 χρόνια. Έφτιαχνε επίσης τα διαφημιστικά πανό και τις αφίσες των προβολών. Νυμφεύθηκε τη Μαριώρα Πατέλη–Αλμπανοπούλου (1933–2019). Το 1957 πήρε το πτυχίο Ραδιοτεχνίας από τη Σχολή Κλειαμάκη στην Αθήνα. Το 1958 έλαβε την άδεια χειριστή κινηματογράφου και το 1961 ξεκίνησε μαθήματα σκηνοθεσίας εξ’ αποστάσεως στο «Κολλέγιο Κινηματογράφου, Θεάτρου και Τηλεοράσεως» (με πλούσιο πρόγραμμα σπουδών, όπως∶ Ιστορία Τέχνης, Λογοτεχνίας, Οπτική, κ.α.). Παράλληλα, είχε ξεκινήσει να εργάζεται καθημερινά στον κινηματογράφο «Λίντο», μέχρι τα μεσάνυκτα. Όμως ο μεγάλος του πόθος ήταν να γυρίσει δικές του ταινίες και έτσι αγόρασε με πολλές θυσίες τρεις συνολικά επαγγελματικές μηχανές λήψεως, αρχικά των 16mm και κατόπιν των 35mm. Εκείνη την εποχή μόνο δύο εταιρείες παραγωγής ταινιών είχαν μηχανές λήψης των 35mm. Το μεγάλο καρέ των φιλμ 35mm, έκανε δυνατή την προβολή ταινιών σε μεγάλες κινηματογραφικές οθόνες, με άριστη ποιότητα. Η μηχανή λήψης των 35mm κόστιζε το 1961 40.000 δραχμές, δηλαδή όσο οι μισθοί 4 ετών (ο μηνιαίος μισθός ήταν 800 δραχμές). Έτσι ιδρύθηκε η εταιρεία κινηματογραφικών παραγωγών «ΑΛΚΑ Φιλμς», με τη συμμετοχή του αγαπημένου φίλου του Δημήτρη Καραβέλα. Αρχικά έγινε προσπάθεια παραγωγής ταινιών μεγάλου μήκους. Άρχισαν να γράφονται πολλά σενάρια από τον Αντώνη Αλμπανόπουλο και το φίλο του Τάκη Μαντά και έγιναν δοκιμαστικές εικονικές λήψεις, με διευθυντή παραγωγής το Νίκο Σαρτζετάκη. Όμως τα οικονομικά του παραγωγού δεν το επέτρεπαν και έτσι ο Αλμπανόπουλος αποφάσισε να γυρίσει ταινίες μικρού μήκους.
Η αρχή έγινε το 1962 με το ντοκιμαντέρ «τουριστικής προβολής» της Σύρου: «Σύρος, το δαντελένιο νησί», με τη συμμετοχή κομπάρσων, ανάμεσά τους και ο κ. Τάκης Κυριτσόπουλος, που σύμφωνα με το σενάριο ήταν μέλος της οικογένειας που παραθέριζε και έκανε περιήγηση στη Σύρο. Στη μουσική υπόκρουση ακούγεται η «Φραγκοσυριανή» (κατόπιν αδείας του Μάρκου Βαμβακάρη), τραγουδισμένη από τον Κυριάκο Μαυρή και το συγκρότημα Βαλσαμάκη. Επίσης, ακούγεται το «Τραγούδι της Σύρου», σε στίχους Αντώνη Αλμπανόπουλου, μουσική Λάκη Κυριακίδη και διευθυντή ορχήστρας τον Φραγκίσκο Βαρθαλίτη. Μαζί με το Μαυρή τραγουδάει ο νεαρός Νίκος Κωβαίος (μετέπειτα γνωστός φαρμακοποιός) «Σύρα μου αρχόντισσα, νυφούλα του Αιγαίου …». Παρουσιάζεται η Ερμούπολη, η Βάρη, το Κίνι, τα Χρούσσα, το Επισκοπείο, η Ποσειδωνία, κ.α.
Στις 3 Απριλίου 1963 η ταινία έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο «Λίντο». Η υποδοχή του Τύπου υπήρξε ενθουσιώδης. Αργότερα έγιναν παραγγελίες από τον Δήμο Πάρου και το Ίδρυμα Ευαγγελίστριας στην Τήνο. Ο Αλμπανόπουλος γύρισε άλλες δύο ασπρόμαυρες ταινίες για την Πάρο το 1963 (με τη λιτανεία του Δεκαπενταύγουστου) και την Τήνο το 1964 (με γάμο στα Δυό Χωριά και αλλού), καθώς και δύο έγχρωμες ταινίες για τη Σύρο, «Ταξίδι στην όμορφη Σύρα» (1964) και «Διακοπές στην όμορφη Σύρα» (1966). Τη δεύτερη έγχρωμη ταινία δεν κατέστη δυνατό να τη στείλει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπως ήθελε, (με μουσική–τραγούδι Μίμη Πρόκου, στίχους Αντώνη Αλμπανόπουλου), λόγω άρνησης χορήγησης τραπεζικού δανείου. Δεν έγιναν οι αναμενόμενες παραγγελίες ταινιών από άλλα νησιά και δήμους. Τα έξοδα των κινηματογραφικών παραγωγών ήταν πολλά, αλλά τα έσοδα ελάχιστα. Οι ζημιές καλύφθηκαν με δανεισμό από δύο τράπεζες και από κοινού με το συμπαραγωγό φίλο του Δημήτρη Καραβέλα.
Το 1967 άνοιξε τον ιδιόκτητο θερινό κινηματογράφο «Δροσιά», στην Ποσειδωνία, ο οποίος έκλεισε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και απομένει μέχρι σήμερα το κενό οικόπεδο, δίπλα στο δρόμο. Ο κόσμος θυμάται τον Αλμπανόπουλο που πήγαινε με ποδήλατο τις μπομπίνες των ταινιών στο «Δροσιά».
Ο Δήμος της Σύρου δεν μπόρεσε να ενισχύσει οικονομικά τον Αλμπανόπουλο το 1964, έδωσε όμως το όνομά του σε μικρή οδό της Ερμούπολης, ύστερα από αποφάσεις δύο δημοτικών συμβουλίων (2019–2022). Ο Αλμπανόπουλος έλαβε μέρος στις δημοτικές εκλογές 1964–2006, δέκα φορές ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, με το κεντρώο ή αριστερό ψηφοδέλτιο και εξελέγη τέσσερις φορές. Μία φορά ήρθε πρώτος σε σταυρούς προτίμησης. Την τελευταία φορά (2010) κατήλθε ως υποψήφιος δήμαρχος με τη στήριξη του ΚΚΕ.
Η μηχανή προβολής των 35mm δωρίσθηκε το 2022 από τα παιδιά του Αλμπανόπουλου, στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης και κοσμεί την είσοδό του. Ανήκε στον οραματιστή , πρωτοπόρο κινηματογραφιστή και είχε χρησιμοποιηθεί στους κινηματογράφους «Λίντο», «Δροσιά», στο Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης και αλλού, έχοντας διασκεδάσει χιλιάδες Συριανούς και επισκέπτες.
Οι ταινίες του Αλμπανόπουλου είναι προσβάσιμες στο διαδίκτυο (‘’You Tube’’). Ο Νίκος Αλμπανόπουλος έχει αποποιηθεί τα πνευματικά δικαιώματα των ταινιών του πατέρα του. Οποιοσδήποτε επιθυμεί μπορεί να τις διανέμει ελεύθερα.
Στο τέλος της εκδήλωσης το κοινό αποθέωσε με θερμά χειροκροτήματα τον αφηγητή, εντυπωσιασμένο από την αρτιότητα της παρουσίασης και την πολυσύνθετη προσωπικότητα του Αντώνη Αλμπανόπουλου, του ακούραστου εραστή της Κινηματογραφικής Τέχνης!
Βιβλιογραφία:
-
- Κείμενα παρουσίασης Νίκου Αλμπανόπουλου
- https∶//www.logotypos.gr>albanopoulos antonis, enas gnisios erastis tou kinimatografou, Γιώργος Αλβέρτης, 14 Αυγούστου 2022
-
